1Józef wszedłszy do faraona oznajmił mu: "Ojciec mój i bracia z trzodami, bydłem i całym dobytkiem przybyli z ziemi Kanaan i są już w kraju Goszen". 2 Po czym Józef przedstawił faraonowi pięciu swych braci, których zabrał z sobą. 3 Faraon zapytał jego braci: "Jakie jest wasze zajęcie?" Odpowiedzieli mu: "Pasterzami trzód jesteśmy zarówno my, słudzy twoi, jak i nasi przodkowie". 4 I dalej mówili do faraona: "Przybyliśmy, aby się zatrzymać jako przychodnie w tym kraju, gdyż brakuje paszy dla trzód twoich sług, tak ciężki jest głód w ziemi Kanaan. Niechaj więc teraz zamieszkają słudzy twoi w Goszen!" 5 Faraon rzekł do Józefa: "Ojciec twój i twoi bracia przybyli do ciebie. 6 Cały kraj egipski stoi przed tobą otworem. W najbardziej żyznej jego części osiedl twego ojca i twych braci; niechaj więc zamieszkają w kraju Goszen. Jeśli zaś wiesz, że są wśród nich ludzie dzielni, uczyń ich zarządcami mojego żywego dobytku, niech czuwają nad moimi trzodami". (Rdz, 47, 1-6)
Faraon nie tylko pozwala na osiedlenie się braci w ziemi Gessen, ale ponadto upoważnia Józefa do zlecenia im pieczy nad trzodą królewską, o ile tylko mają kwalifikacje moralne i zawodowe. Wiadomo ze źr6del egipskich, że faraonowie mieli wielkie trzody, którymi opiekowali się specjalni zarządcy.
7Potem Józef przyprowadził swego ojca, Jakuba, i przedstawił go faraonowi. A gdy Jakub złożył faraonowi życzenia pomyślności, 8 faraon zapytał go: "Ile lat życia sobie liczysz?" 9 Jakub odpowiedział faraonowi: "Liczba lat mojego pielgrzymowania - sto i trzydzieści. Niezbyt długie i smutne były lata mego życia; nie są one tak długie, jak lata pielgrzymowania mych przodków". 10 Po czym Jakub, życząc faraonowi pomyślności, odszedł. (Rdz, 47, 7-10)
Jakub życzy faraonowi zarówno przy przyjściu do niego, jak i przy odejściu wszelkich dóbr i udziela mu swego błogosławieństwa. Autor wie o wyższości błogosławiącego od błogosławionego (por. Hbr 7, 7), i dlatego przytaczając ten fakt chce pouczyć, iż Jakub posiadał od Boga specjalną misję. Na pytanie faraona o jego wiek Jakub odpowiedział, że ma 130 lat. Równocześnie dodał, iż jest to liczba mała w porównaniu z liczbą lat życia jego ojca czy dziada. Izaak żył bowiem 180 lat, a Abraham 175 lat.
Ponadto powiedział Jakub faraonowi, iż lata życia jego były smutne. Ma zapewne na myśli lata pobytu w Haranie u wuja Labana, oraz śmierć umiłowanej żony Racheli I rozpacz po utracie Józefa. Tradycja P wie, co jest godne uwagi, że również życie sprawiedliwego człowieka jest pełne cierpień i zawodów.
11Józef osiedlił ojca i braci, dając im posiadłość w najbardziej żyznej części Egiptu, w ziemi Ramses, jak mu polecił faraon. 12 I zaopatrywał ojca i braci, i całą rodzinę swego ojca w żywność, stosownie do liczby dzieci. 13 W całym kraju nie było żywności, toteż nastał bardzo ciężki głód. Ziemie Egiptu i Kanaanu były wyczerpane skutkiem głodu. 14 Józef zaś gromadził wówczas wszystkie pieniądze, jakie znajdowały się w Egipcie i Kanaanie, za zboże, które kupowano, i pieniądze te oddawał do pałacu faraona. (Rdz, 47, 11-14)
Głód panoszył się od paru lat, jak wynika z Rdz 41, 56 i 43, 1. Józef nie przestawał sprzedawać zboża za pieniądze, które wszystkie z czasem wpłynęły do skarbca faraona. Skarbnik faraona należał do wysokich funkcjonariuszy na dworze królewskim, jak wskazują na to liczne malowidła przedstawiające skarbników, ważących na wagach pierścienie i inną biżuterię.
15W końcu wyczerpały się pieniądze mieszkańcom Egiptu i Kanaanu, i wtedy wszyscy Egipcjanie przychodzili do Józefa, prosząc go: "Daj nam chleba. Czyż mamy umrzeć na twoich oczach? Nie mamy już bowiem pieniędzy". 16 A Józef mówił: "Jeśli nie macie pieniędzy, sprowadźcie wasz żywy dobytek, a dam wam za niego zboże". 17 Sprowadzili więc swój żywy dobytek do Józefa i on dawał im żywność w zamian za konie, za stada owiec i wołów oraz za osły. I tak w owym roku żywił ich w zamian za cały ich żywy dobytek. (Rdz, 47, 15-17)
Gdy już Egipcjanie nie mieli pieniędzy na zakup zboża, Józef zaproponował im sprzedaż zboża za bydło. Egipcjanie, zmuszeni koniecznością, oddają swoje bydło Józefowi. Oddają mu też swe konie. Nie sprzedali jednak wszystkiego, gdyż z W. 19 wynika, że pracowano na polach, co suponuje posiadanie bydła.
Hodowlę koni wprowadzono do Egiptu dawno, ale hodowla ta rozwinęła się dopiero w państwie nowożytnym, jak tego dowodzą teksty i malowidła egipskie. Przez długi czas koń był uważany w Egipcie za zwierzę luksusowe, które importowano z Syrii. Później konie egipskie były cenione poza granicami Egiptu. Według 3 Krl (10, 28) i 2 Krn (1, 16-17; 9, 28) Salomon sprowadzał konie z Egiptu. Pwt 17, 16 grozi, że Hebrajczycy będą sprzedani do Egiptu przez swych królów za konie egipskie.
18 A gdy ten rok upłynął, przyszli w następnym i oznajmili mu: "Nie mamy co ukrywać przed tobą, panie mój, że gdy już wyczerpały się nam pieniądze i gdy stada nasze są u ciebie, nie pozostało nam nic, co moglibyśmy dać tobie, panie, oprócz nas samych i naszej ziemi! 19 Dlaczego na twoich oczach mamy zginąć my i nasza ziemia? Kup więc nas i ziemię naszą za chleb; będziemy niewolnikami faraona, a nasza ziemia [jego własnością]. Byleś nam dał ziarno do siewu, a przetrwamy, nie pomrzemy i ziemia nasza nie będzie leżała odłogiem".
20 Józef wykupił więc wszystkie grunty w Egipcie dla faraona; każdy bowiem Egipcjanin sprzedał swe pole, gdyż głód był coraz większy. Tak więc ziemia stała się własnością faraona. 21 Ludność zaś od jednego do drugiego krańca Egiptu przeniósł do miast. (Rdz, 47, 18-21)
Gdy wyczerpały się Egipcjanom zapasy zboża nabyte od Józefa, postanowili dla ratowania życia oddać faraonowi swą ziemię. W ten sposób dotychczasowi ludzie wolni, posiadający własne majątki, stali się niewolnikami. Nie mogli bez wiedzy faraona rozporządzać niczym, ani swym majątkiem, ani samymi sobą. Od faraona otrzymali zboże na pożywienie i na zasiew.
W Izraelu ubogi często był uciskany przez wierzyciela i też nie miał innego środka ratunku jak sprzedać siebie wierzycielowi. W ten sposób Józef nabył całą ziemię dla faraona, a wszystkich Egipcjan przekształcił z ludzi wolnych w niewolników.
Taką przynajmniej myśl zawiera LXX i Sam. TM natomiast zawiera takie zdanie: ,,przeniósł ich do miast”, to jest tam, gdzie znajdowały się magazyny ze zbożem. Lekcję tę jednak należy odrzucić, gdyż nie da się pogodzić z w. 19, gdzie mowa o obsiewie pól.
22 Nie wykupił tylko gruntów kapłanów, gdyż był przywilej faraona dla kapłanów i na jego podstawie mieli oni zapewnione utrzymanie. Dlatego nie sprzedali swych gruntów. (Rdz, 47, 22)
Józef nie zakupił jedynie ziemi należącej do kapłanów, gdyż utrzymanie dla nich zapewnił bezwarunkowo faraon. Już w starożytnym państwie dekret królewski Neferika-Re w wieku XXVI przed Chrystusem wyjął personel świątyni Ozyrysa z Abydos od wszelkich świadczeń na rzecz państwa.
Papirus Harris wspomina o bajecznych ilościach żywności, przedmiotów kultu i więźniów, jakie dał w podarunku Ramzes III (1198—-1166) różnym sanktuariom w Tebach, Heliopolis i Memfis. Również Herodot (2, 108) wspomina, że kapłani i żołnierze otrzymywali ziemię bez jakichkolwiek obciążeń.
Egipcjanie, utraciwszy prawo własności, pracowali odtąd jako niewolnicy faraona na swej dawnej ziemi, oddając faraonowi piątą część zbiorów, a resztę zachowując na utrzymanie swego domu.
Takie uregulowanie było normalnym zabezpieczeniem Egiptu na lata głodu. Oddawanie piątej części dla faraona nie było ciężkie, gdy się uwzględni urodzajność Egiptu i praktykę krajów Wschodu. W czasach Machabeuszów płacili Żydzi Syryjczykom trzecią część płodów ziemi i połowę owoców z drzew (1 Mch 10, 30).
Zresztą często i obecne państwa nakładają wielkie ciężary na swych obywateli. Trzeba pamiętać, że faraon dla Egipcjan był bogiem, i jako taki miał prawa do całej ziemi egipskiej. Józef przez swoje prawa uregulował administrację Egiptu. Autor opisu nie zamierza poddawać moralnej ocenie postępowania Józefa, zajmuje się jedynie wyjaśnianiem struktury społecznej Egiptu. Egipcjanie za uratowanie życia nazywali Józefa swym dobroczyńcą.
23Potem Józef przemówił do ludności: "Oto dzisiaj nabyłem was i waszą ziemię dla faraona. Macie tu ziarno, obsiejcie ziemię. 24 A gdy nadejdą żniwa, oddacie piątą część plonów faraonowi, cztery zaś części zostawicie sobie na obsianie pola i na wyżywienie dla was, dla waszych domowników <i dla waszej dziatwy>!" 25 Odpowiedzieli: "Zachowałeś nas przy życiu! Obyś nas darzył życzliwością, panie nasz, a my będziemy niewolnikami faraona!" - 26 Rozporządzenie, które dał Józef w sprawie roli w Egipcie, obowiązuje po dzień dzisiejszy: piątą część plonów [należy oddawać] faraonowi. Jedynie grunty kapłanów nie stały się własnością faraona. (Rdz, 47, 23-26)
Ażeby zdobyć żywność podczas trwania głodu, Egipcjanie oddawali faraonowi swoje pieniądze, następnie bydło, a wreszcie pole i samych siebie. Spowodowało to zupełną zmianę w dotychczasowej gospodarce Egiptu. Dawniejsi właściciele ziemscy, niezależni od faraona, stali się dzierżawcami królewskiej własności, zobowiązanymi do płacenia faraonowi piątej części swych dochodów. Po tym opisie rządów Józefa idzie znów opowiadanie o rodzinie Jakuba.
Aby zrozumieć zmianę dokonaną w stosunkach społecznych Egiptu przez Józefa, nie należy zapominać o różnicy, jaka istnieje między systemem funkcjonariuszy w Egipcie a systemem indywidualnych właścicieli w Kanaanie. W Egipcie przynajmniej w epoce, kiedy żył autor opisu, większość ziemi. wyjąwszy tę, którą posiadały świątynie, należała do faraona.
Tradycja jahwistyczna interesująca się powstaniem różnych instytucji (małżeństwa, życia pasterskiego i osiadłego, uprawy wina), chciała przez włączenie omawianego opisu wyjaśnić przekształcanie społecznej struktury państwa, czego rezultatem było przechodzenie własności prywatnej Egipcjan na własność faraona. Przemiana ta faktycznie miała się dokonać pod koniec średniowiecznego państwa (2065 — 1580). Tendencje centralistyczne, zapoczątkowane przez XII dynastię (2000 — 1785) wzrosły szczególnie po wypędzeniu Hyksosów na początku XVI wieku. W starożytnym państwie—jak na to wskazują napisy nagrobne z tego czasu — arystokraci i rządcy okręgów posiadają znaczne dobra. Na początku państwa nowożytnego (1580—1090) dokonała się zmiana. Stara arystokracja ustąpiła miejsca funkcjonariuszom królewskim, a dawna ich własność rodowa przeszła do faraona i do wielkich świątyń. Według egiptologów społeczna ta zmiana dokonała się za Amozisa (1580—1558), założyciela dynastii XVIII. Władca ten uwolnił Egipt od Hyksosów i skonfiskował dobra starej arystokracji za jej sympatię i współpracę z cudzoziemskimi Hyksosami semickiego pochodzenia, którzy najechali Egipt i rządzili nim przez cały wiek.
LIT
Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków
Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX
Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996
Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004
Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987
Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008
Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994
Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982
Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5
Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła
Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964
Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953
Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA
Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917
Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]
PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA
Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962
