1Na to powiedział Mojżesz: "A jeśli nie uwierzą i nie usłuchają słów moich, mówiąc, że Pan nie ukazał mi się wcale?" 2 Wówczas Pan zapytał go: "Co masz w ręku?" Odpowiedział: "Laskę". (Wj 4, 1)
Podczas gdy Bóg udzielał Mojżeszowi pouczeń, ten zaniepokojony, pracuje nadal nad wyszukiwaniem powodów zwalniających go od tak trudnej misji. Działa zresztą zgodnie z wymogami cnoty roztropności.
Przynajmniej pierwsze usprawiedliwienie zdradza znamiona tej cnoty.
Mojżesz zdaje sobie sprawę, że gołosłowne powołanie się na objawienie Boże nie przekona krytycznie nastawionych Izraelitów. W pytaniu tym jest ukryta prośba o jakiś dowód prawdziwości objawienia. Tak też Bóg to pytanie zrozumiał. Zamiast odpowiedzi zasypuje go mnóstwem konkretnych rozkazów, poprzez które daje Mojżeszowi kolejno poznać różne możliwości dokonywania nadzwyczajnych zjawisk, do czego udzielił mu wewnętrznej mocy. Izraelitom zamieszkałym w Egipcie musiały być znane różne sztuki, za pomocą których czarownicy zdobywali wiarę ludu w ich kontakty z zaświatem, Jeżeli zatem zauważą podobną zdolność u swojego nauczyciela i wodza, łatwiej będzie im uwierzyć w jego słowa.
3Wtedy rozkazał: "Rzuć ją na ziemię". A on rzucił ją na ziemię, i zamieniła się w węża. Mojżesz zaś uciekał przed nim. 4 Pan powiedział wtedy do Mojżesza: "Wyciągnij rękę i chwyć go za ogon". I wyciągnął rękę i uchwycił go, i stał się znów laską w jego ręku. 5 "Tak uczyń, aby uwierzyli, że ukazał tobie Pan, Bóg ojców ich, Bóg Abrahama Bóg Izaaka i Bóg Jakuba". (Wj 4, 3-5)
Bóg daje mu moc zamieniania laski w węża. Wąż jadowity zdobił tiarę faraonów i wyobrażał ich politykę. Władza, którą Mojżesz otrzymał nad laską - wężem, mogła doskonale symbolizować jego przewagę nad faraonem. Początkowo będzie się faraon rzucał, podobnie jak wąż, ale w końcu stanie się Mojżeszowi zupełnie uległy, sztywny jak laska w jego ręku.
Cud tu podany, osnuty na tle znanego w Egipcie środka znieczulenia węża i nadania mu pozoru pręta. Jeżeli się schwyta ręką pewne miejsce w okolicy jego szyi, gad natychmiast podskakuje w górę, jakby za naciśnięciem sprężyny, wypręża się i przybiera postać pionową niby kij w ziemię wrośnięty. W odrętwieniu tym pozostaje przez dłuższy czas, póki przez silniejsze potarcie ogona swobody ruchów nie odzyska. Wyprężona postać okularnika egipskiego — Naja haje — wyobrażona była na pomnikach, a wyrobiona ze złota zdobiła stroje Faraona jako symbol władzy. Opowieść biblijna mówi o przeistoczeniu laski w węża prawdopodobnie w znaczeniu przenośnym; rzuceniem kosztura czyli zrzeczeniem się pasterskiego życia, podjął niejako Mojżesz walkę z chytrą potęgą Faraona. Przed którą zrazu się cofa — Bóg jednak obdarza go siłą poskromienia jej (Cylkow).
6Ponownie rzekł do niego Pan: "Włóż rękę w zanadrze!" I włożył rękę w zanadrze, a gdy ją wyjął, była pokryta trądem białym jak śnieg. 7 I rzekł znów: "Włóż rękę w zanadrze!" I włożył ją ponownie w zanadrze, a gdy ją po chwili wyciągnął, była taka jak reszta ciała. 8 "Tak więc, jeśli nie uwierzą i nie przyjmą świadectwa pierwszego znaku, uwierzą świadectwu drugiego znaku. (Wj 4, 6-8)
Ponadto dał Bóg Mojżeszowi moc sprowadzania trądu na ludzi i leczenia tej choroby. Izraelici uchodzili w oczach Egipcjan za nieczystych, wprost za trędowatych. Trąd był w owych stronach dość powszechnym zjawiskiem, chorobą nieuleczalną. Istniały jednak różne odmiany tej choroby. Jedną z nich to tzw. trąd biały. Choroba ta dotknęła również rodzoną siostrę Mojżesza, Miriam (Lb 12, 10), oraz sługę proroka Elizeusza, Giezego
(4 Krl 5. 27). Władza dowolnego sprowadzania tej choroby oraz jej usuwania dowodzi bezsprzecznie nadprzyrodzonej mocy u tego, który tę władzę posiada.
Biały trąd był w Egipcie chorobą pospolitą. Kapłani znali środki wytworzenia i leczenia jej, — Liczb 12, 10. 2 Król. 5, 27. (Izaaka Cylkow)
U Mojżesza jest również sposobem zastraszenia opornych i wymowną przestrogą.
9A gdyby nawet nie uwierzyli tym dwom znakom i nie zważali na mowę twoją, wówczas zaczerpniesz wody z Nilu i wylejesz na suchą ziemię; a woda zaczerpnięta z Nilu stanie się krwią na ziemi". (Wj 4,9)
W końcu Bóg wyposażył Mojżesza we władzę zamieniania wody Nilu w krew. Podczas gdy dwie poprzednie władze nie muszą koniecznie swym zasięgiem obejmować wszystkich, lecz tylko ograniczony krąg ludzi, to skutki trzeciej władzy w swych rozmiarach dotyczyły i obejmowały wszystkich Egipcjan, dla których wody Nilu są podstawą bytu. Nie jest to zatem zwykły cud uwierzytelniający, ale i kara, którą może Mojżesz w razie potrzeby zastosować.
Dwóch pierwszych cudów dokonał Mojżesz tuż po otrzymaniu Bożego rozkazu. Nie ma mowy w tekście, czy i trzeci cud został zaraz spełniony. Z relacji Wj 4, 30 wiadomo tylko tyle, że Mojżesz dokonał cudów na oczach ludu. Nie wiadomo jednak, czy dotyczy to wszystkich trzech.
Trudno przypuścić, by popisywał się nimi po kolei. Prawdopodobnie opis Wj 7, 14-25 o zamianie wody Nilu w krew jest tym znakiem, który miał wpłynąć nie tylko na Egipcjan, ale i na synów Izraela. Mojżesz nie potrzebował bowiem spełniać dwa razy tego samego cudu, aby przekonać osobno Egipcjan i synów Izraela, gdyż mieszkali oni razem
10 I rzekł Mojżesz do Pana: "Wybacz, Panie, ale ja nie jestem wymowny, od wczoraj i przedwczoraj, a nawet od czasu, gdy przemawiasz do Twego sługi. Ociężały usta moje i język mój zesztywniał". 11 Pan zaś odrzekł: "Kto dał człowiekowi usta? Kto czyni go niemym albo głuchym, widzącym albo niewidomym, czyż nie Ja, Pan? 12 Przeto idź, a Ja będę przy ustach twoich i pouczę cię, co masz mówić". (Wj 4, 10)
Jakkolwiek wielkie musiało być wrażenie, jakle te cuda wywarły na Mojżeszu, wciąż jeszcze się waha. Uświadamia sobie swój brak wymowy, tak nieodzownej w jego misji.
Z 6, 12 wynika, że Mojżesz podniósł tę trudność dopiero po pierwszym wystąpieniu publicznym. Można by przypuszczać, iż dopiero wtedy uświadomił sobie ów brak. Ton jego wypowiedzi do Jahwe zdradza również pewne rozdrażnienie, będące następstwem kompromitacji.
Nie ma podstaw, by przyjąć jakieś organiczne schorzenia narządów mowy u Mojżesza. Talmud podaje fantastyczną legendę o powstaniu schorzeń organicznych u Mojżesza przez próbę ognia, którą musiał małoletni jeszcze Mojżesz przejść na dworze faraona.
Sam długotrwały pobyt na pustkowiu, wyobcowanie ze środowiska, zubożenie słownictwa i zwiotczenie mięśni narządów mowy wystarczają co tłumaczą te braki, a wysłannik Boży musi dar wymowy mieć, jest to nieodzowne (por. Jer 1, 6).
Jahwe z kolei czyni Mojżeszowi delikatną wymówkę, że nie ma zaufania do Tego, który swe stworzenia obsypuje darami stosownie do tego, co przez nie zamierza zdziałać. Dlatego zapewnia Mojżesza, że będzie na ustach jego, co Jest aluzją do 3, 12 ,,Ja będę z tobą”.
Ujęcie wiersza 10 potwierdzałoby przypuszczenie, że pomiędzy poszczególnymi wymówkami istniały przerwy czasu.
13Lecz Mojżesz rzekł: "Wybacz, Panie, ale poślij kogo innego".(Wj 4, 13)
Ten człowiek, który tak wielką posiadał miłość bliźniego, iż dla dobra swych rodaków wyparł się godności syna córki faraonowej (Hbr 11, 24), który energicznie wystąpił w obronie słabszych rodaków (2, 12), a nawet obcych (2, 17) i który początkowo okazywał tyle zapału, obecnie załamuje się zupełnie. Wydaje się, jakoby nie pamiętał na to, co Mu Jahwe mówił Pozostały mu tylko te myśli i wyobrażenia urojone, który mi się tłumaczył poprzednio. Wszystkie owe trudności uderzyły nań z taką siłą że zdobył się tylko na prośbę nie popartą żadną racją.
14I rozgniewał się Pan na Mojżesza, mówiąc: "Czyż nie masz brata twego Aarona, lewity? Wiem, że on ma łatwość przemawiania. Oto teraz wyszedł ci na spotkanie, a gdy cię ujrzy, szczerze się ucieszy. 15 Ty będziesz mówił do niego i przekażesz te słowa w jego usta. Ja zaś będę przy ustach twoich i jego, i pouczę was, co winniście czynić. 16 Zamiast ciebie on będzie mówić do ludu, on będzie dla ciebie ustami, a ty będziesz dla niego jakby Bogiem. 17 A laskę tę weź do ręki, bo nią masz dokonać znaków". (Wj 4, 14-17)
I rozgniewał się Jahwe na Mojżesza, ale tylko na chwilę. Bo On najlepiej znał powody, dla których Mojżesz się wymawiał od tej misji. Dlatego wyznaczenie pomocnika w osobie Aarona nie może być traktowane jako kara Boża na Mojżesza.
Pierwsza wzmianka Pisma św. o Aaronie nazywa go już lewitą. Nie może to być określenie przynależności rodowej, bo w tym samym sensie lewitą jest również Mojżesz. Chodzi raczej o funkcje lewity, do których poza składaniem ofiar należało pouczanie ludu o prawdach Bożych (Kpł 10, 11; Pwt 33, 10). Do tego potrzebował lewita naturalnej lub zdobytej zdolności przemawiania. Wyjątkowa zdolność Aarona w tej dziedzinie wyrażona jest intensywną formą gramatyczną jedabber. Mimo tych zdolności pozostanie Aaron ciągle zależnym od Mojżesza, gdyż poprzez niego będzie otrzymywał pouczenia Boże. Sama zdolność nie daje pierwszeństwa w godności. Prorokiem Boga nadal pozostaje Mojżesz.
Po ostatnich słowach Jahwe zapadło prawdopodobnie dłuższe milczenie. W tej wielkiej ciszy dokonało się w duszy Mojżesza to, na co od początku Bóg liczył — Mojżesz wyraził zgodę na Boży plan, angażujący całkowicie jego osobowość. Tekst nie podaje żadnych słów, w których wyrażałoby się Mojżeszowe fiat. Dalszy bieg wydarzeń świadczy jednak najlepiej o tym, że owo fiat nastąpiło.
Mojżesz całkowicie zaabsorbowany czekającą go misją mógł zapomnieć zabrać z sobą laskę, która miała mu służyć do spełniania cudów. Bóg pamięta nawet o takiej możliwości. Aby zaoszczędzić Mojżeszowi kłopotliwego poszukiwania zapomnianej laski, przypomina mu już teraz, by ją zabrał z sobą. Na tym kończy się opis powołania w ścisłym sensie. Wprawdzie rozkaz pójścia do Egiptu powtórzy się jeszcze kilkakrotnie, ale będzie to jedynie przekaz innej tradycji tego samego faktu.
18 I odszedł Mojżesz, a wróciwszy do teścia swego Jetry, powiedział mu: "Pozwól mi iść z powrotem do braci moich, którzy są w Egipcie, aby zobaczyć, czy są jeszcze przy życiu". Jetro powiedział do Mojżesza: "Idź w pokoju". (Wj 4, 18)
Skończyły się wahania Mojżesza. Później prorok Amos napisze: ,,Przemówił Jahwe, czyż prorok może nie prorokować” (3, 8). Im bardziej przedtem bronił się Mojżesz przed przyjęciem wyznaczonej mu przez Boga misji, tym zdecydowanie teraz usiłował wypełnić nałożone na siebie zlecenie.
Natychmiast powraca do swego teścia Jetry, odprowadza mu jego owce i prosi go o zezwolenie udania się do Egiptu celem przekonania się, czy umarł faraon oraz ci, którzy dozorowali robotników Izraelskich.
Wrócił z Synaju do Jethry, któremu wyraża zamiar zwiedzenia braci, tj. nie Izraelitów, lecz braci swoich, O właściwym bowiem celu podróży przemilcza z obawy, aby go teść nic zatrzymał (Cylkow)
19Pan powiedział do Mojżesza w Madian: "Wracajże do Egiptu, gdyż umarli wszyscy ci, którzy czyhali na twe życie". 20 Wziął Mojżesz swą żonę i synów, wsadził ich na osła i powracał do ziemi egipskiej. Wziął też Mojżesz ze sobą laskę Boga. (Wj 4, 19)
Chociaż wszystkie przekłady zaznaczają, iż Mojżesz zabrał swoich synów, to jednak A. Clamer (dz. cyt, 90) sądzi, że zabrał raczej jednego z nich.
Poprzednio bowiem była jedynie wzmianka o jednym synu — Gersomie (2, 22), Dowodzi tego również opis zdarzenia na pierwszym noclegu (4, 25). gdzie też jest mowa o jednym synu Mojżesza. Użycie liczby mnogiej w omawianym tekście nastąpiło pod wpływem 18, 2-4. gdzie podano, że Jetro przyprowadził Mojżeszowi dwóch jego synów.
21Pan rzekł do Mojżesza: "Gdy będziesz zbliżał się do Egiptu, pamiętaj o władzy czynienia wszelkich cudów, jaką ci dałem do ręki, i okaż ją przed faraonem. Ja zaś uczynię upartym jego serce, że nie zechce zezwolić na wyjście ludu. 22 A ty wtedy powiesz do faraona: "To mówi Pan: Synem moim pierworodnym jest Izrael. 23 Mówię ci: Wypuść mojego syna, aby mi cześć oddawał; bo jeśli zwlekać będziesz z wypuszczeniem go, to Ja ześlę śmierć na twego syna pierworodnego"".
Następnie Bóg przypomina Mojżeszowi, że mimo cudów, jakie przez niego zdziała, faraon będzie się wzbraniał wypuścić Izraelitów z Egiptu. Zapowiedział to już w 3, 14. Tu jeszcze zaznaczono, że Jahwe to spowoduje. Powtórzy tę myśl autor biblijny jeszcze kilka razy w późniejszym opowiadaniu o plagach. Kiedy indziej znów tenże autor zaznacza, że to sam faraon uczynił twardym swoje serce i postanowił nie wypuszczać Izraelitów z Egiptu. Z wszystkich tych wypowiedzi wynika, że faraon był w zupełności odpowiedzialny za swoje czyny. Wyrażenia biblijne wspominające o tym, że Bóg uczynił twardym serce faraona, należy rozumieć w świetle innych wyrażeń biblijnych, akcentujących najwyższą i
zupełną władzę Boga nad wszechświatem oraz przypisujących Bogu kierowanie wszystkim, i wspominających nie tylko o zatwardzeniu przez Boga serc i uszu, czy o zaślepieniu oczu, ale także o zsyłaniu kary za niewierność. Plagi zsyłane na Egipt są cudami i jako takie są dziełem Boga. Pomnażały one jednak zatwardziałość faraona. W tym sensie można powiedzieć, że Bóg uczynił twardym serce faraona, nie pozbawiając go odpowiedzialności, gdyż faraon opierał się łasce Bożej i ze środka zbawienia uczynił dla siebie środek potępienia i kary. Ta sama idea znajduje się później w misji Izajasza do Izraela. Misja proroka miała na celu zbliżenie Izraela do Boga, a faktycznie raczej go od Boga odwróciła (9, 10; por. Pwt 29, 4; Ps 80, 13). Podobny problem porusza Chrystus mówiąc o celu przypowieści (por. Mk 4, 12).
Faraonowi wzbraniającemu się uwolnić Izraelitów zapowiada Mojżesz za karę śmierć jego pierworodnego syna, który był dla ojca najdroższym z dzieci i którego śmierć byłaby karą szczególnie bolesną. Kara ta była słuszna, gdyż i Izrael prześladowany przez faraona był pierworodnym synem Jahwe na mocy przymierza z jego praojcem Abrahamem. To określenie Izraela, wyrażające wybór Izraela na naród Boży, przez który osiągną zbawienie wszystkie inne narody (Rdz 12, 1-3 itp.), występuje tu po raz pierwszy. Wyrażało też ono jakość łączności Jahwe z narodem izraelskim, która ma swe podobieństwo w łączności ojca z synem. Spotyka się je często w literaturze proroczej sprzed niewoli (Oz 2, 1; 11, 1; Iz 1, 2; Jr 3,19; 31, 9). Groźbę tę zrealizował Bóg, zsyłając na Egipt dziesiątą plagę (11, 5; 12, 29), która dotknęła wszystkich pierworodnych synów Egipcjan.
