1 Gdy przebywali w Szittim, zaczął lud uprawiać nierząd z Moabitkami. (Lb 25, 1)
Bałwochwalstwo Izraelitów miało miejsce w Szittim (hebr. basittim), co Vg oddała przez Settim. Nazwa ta określa północną część stepów moabskich i jest równoznaczna z nazwą miejscowości Abel-Szittim, wspomnianej w spisie postojów Izraelitów (Lb 33, 49). Oznacza ona łąkę akacji, okolicę o podwójnym wyglądzie, pustynnym i zieleniejącym, co odpowiada obecnemu wyglądowi tej okolicy, pustynnej, ale i zieleniejącej roślinnością nad brzegami wadi Kefrem i wadi Hesban. Była to okolica nadająca się do życia nomadycznego, gdzie, mimo zajęcia jej przez Amorejczyków, rozbili swe namioty Moabici i Madianici.
Tutaj to Izraelici oddawali się rozpuście z kobietami moabskimi (hebr. liznot). Przez hebrajskie wyrażenie zanah należy rozumieć zarówno rozpustą cielesną, jak i duchową. W Lb 31, 16 jest zaznaczone, że to nie Moabitki, ale Madianitki za namową Balaama przez rozpustę przyprowadziły Izraelitów do odstępstwa od Jahwe (16 One to za radą Balaama spowodowały, że Izraelici ze względu na Peora dopuścili się niewierności wobec Pana. Sprowadziło to plagę na społeczność Pana.).
Oba te ludy koczownicze mieszkały pomieszane ze sobą. Poselstwo Balaka do Balaama składało się z książąt obu narodów. Toteż mogło się zdarzyć, że rada dana przez Balaama Madianitom została zakomunikowana Moabitom, którzy ją pilnie wykorzystali.
2One to nakłaniały lud do brania udziału w ofiarach składanych ich bożkom. Lud spożywał dary ofiarne i oddawał pokłon ich bogom. 3 Izrael przylgnął do Baal-Peora, i gniew Pana zapłonął przeciw niemu.(Lb 25, 2-3)
To oni namówili swe żony i córki, aby zaprosiły Izraelitów do wzięcia udziału w składaniu ofiar dla swego bóstwa Baal-Peor (hebr. ba'al pe'or; Vg: Beelphegor). Wyrażenie Baal-Peor jest nazwą bóstwa miejscowości, a nie właściwą nazwą bóstwa. Semici bowiem ukrywali nazwę swego bóstwa, gdyż jej poznanie dawałoby im władzę nad tym bóstwem (por.J. M. Lagrange, Études sur les religions semitiques, Paris 1905, 90).
Święty Hieronim utożsamia Baal—Peora z Kamoszem. Nie można temu utożsamieniu przeciwstawić tezy, że Baal-Peor był bogiem lubieżnej wegetacji, a Kamosz był bogiem wojowniczym, jak na to wskazuje stela pochodząca z XIII w. przed Chr. w Balua.
W czasach bowiem synkretyzmu religijnego mogło zdarzyć, że temu samemu bóstwu przypisywano sprzeczne przymioty. Kult oddawany bogu Baal-Peor zarówno według omawianego opowiadania, jak i według aluzji Oz 9, 10 był kultem rozwiązłym, dość często spotykanym w kulcie bóstw kananejskich. W Piśmie Św. jest wiele aluzji do oddawania tego bałwochwalczego kultu przez Izraelitów bożkowi Baal-peor (Pwt 4, 3; JOZ 22, 17; Oz 9, 10; Ps 106, 28; 1 Krn 10, 8). Przez te aluzje autorzy biblijni usiłowali raz po raz powstrzymywać swój naród od oddawania czci bóstwom miast kananejskich. Ze względu bowiem na zakorzenione wśród wszystkich Semitów przekonanie o konieczności oddawania czci bóstwu okolic, do których przychodzili (por. 3 Krl 26, 19), mieli także Izraelici jako Semici ustawiczną skłonność do takiego kultu, który nie był zgodny z kultem Jahwe, władcy całego świata, a więc także i Kanaanu, danego Izraelowi w wieczne dziedzictwo.
4I rzekł Pan do Mojżesza: "Zbierz wszystkich [winnych] przywódców ludu i powieś ich dla Pana wprost słońca, a wtedy odwróci się zapalczywość gniewu Pana od Izraela". 5 Rozkazał więc Mojżesz sędziom Izraela: "Zabijajcie każdego z waszych ludzi, którzy się przyłączyli do Baal-Peora".(Lb 25, 4-5)
Toteż nic dziwnego, że gniew Jahwe zapłonął przeciw Izraelowi, a zwłaszcza przeciw winnym, których ukaranie miało uchronić cały naród od kary Bożej. Mojżesz kazał więc zgromadzić przywódców ludu i powiesić ich. Taki jest przynajmniej sens aktualnego tekstu, co wydaje się mało prawdopodobne, gdyż należałoby przyjąć, że cały naród dopuścił się bałwochwalstwa. Z następnego zaś wiersza, nakazującego sędziom skazywać na śmierć winnych wynika, że nie wszyscy Izraelici dopuścili się bałwochwalstwa. Hebrajskie wyrażenie tłumaczy się zwykle jako karę powieszenia. Syp i LXXL tłumaczą ogólnie przez "i daj ich na przykład". Aczkolwiek w języku hebrajskim na określenie kary przez powieszenie używa się słowa talah, a nie jaqa (por. Pwt 21, 22) i w Izraelu wieszano jedynie trupy, aby napiętnować ukaranych śmiercią, to jednak w w. 4, jak i w 2 Sm 21, 6-13 chodzi raczej o powieszenie, gdyż taki rodzaj śmierci odpowiada winie Izraelitów biorących udział w uczcie ofiarnej urządzonej ku czci Baal-peora.
(6 niech wydadzą nam siedmiu mężczyzn z jego potomków. Powiesimy ich wobec Pana na wzgórzu Saula, który był wybrańcem Pańskim". Król odpowiedział: "Wydam ich wam". 7 Król oszczędził jednak Meribbaala, syna Jonatana, syna Saula, z powodu przysięgi złożonej wobec Pana wiążącej Dawida i Jonatana, syna Saula. 8 Król wziął dwóch synów Rispy, córki Ajji, których zrodziła dla Saula: Armoniego, Meribbaala, pięciu synów Merab, córki Saula, których zrodziła dla Adriela, syna Barzillaja z Mecholi. 9 Oddał ich w ręce Gibeonitów. Powiesili ich oni na wzgórzu wobec Pana. Razem zginęło ich siedmiu. Zostali straceni w pierwsze dni żniw: był to początek żniw jęczmienia.
10 Rispa, córka Ajji, wzięła worek i rozłożywszy go na kamieniu, od początku żniw aż do zroszenia ich deszczem z nieba, nie dozwalała, by ptactwo z powietrza rzucało się na nich w ciągu dnia, a dzikie zwierzęta w nocy. 11 Zawiadomiono Dawida o tym, co zrobiła Rispa, córka Ajji, nałożnica Saula. 12 Dawid podążył, aby od obywateli Jabesz w Gileadzie zabrać kości Saula i kości Jonatana - jego syna, które wzięli po kryjomu z placu w Bet-Szean, gdzie zostali powieszeni przez Filistynów, wtedy gdy Filistyni zadali klęskę Saulowi na wzgórzu Gilboa. 13 Zabrał stąd kości Saula i kości jego syna Jonatana, pozbierano również kości powieszonych. 14 Pogrzebano kości Saula i jego syna Jonatana <jak również kości powieszonych> w krainie Beniamina w Selam, w grobie jego ojca - Kisza. Zrobiono wszystko tak, jak król zarządził. Potem dopiero Bóg okazał się dla kraju łaskawy.)
Wykonanie tej kary powierzył Mojżesz sędziom (por. Wj 18, 13-26). Ci zaś, aczkolwiek o tym nie ma mowy w tekście, nie wykonali tego nakazu, gdyż bardzo wielka była liczba winnych. Toteż Jahwe, jak to było podczas buntu Koracha i jego zwolenników, postanowił sam przez zesłanie plagi bliżej nie określonej ukarać winnych bałwochwalstwa.
6I oto przybył jeden z Izraelitów i przyprowadził Madianitkę do swoich braci przed oczami Mojżesza i całego zgromadzenia Izraelitów, którzy lamentowali u wejścia do Namiotu Spotkania.(Lb 25, 6)
Plaga ta szerzyła swe spustoszenie wśród Izraela, który z tego powodu lamentował przy wejściu do namiotu Spotkania i prosił o nie. Wówczas to jeden. z Izraelitów, i to przełożony jednego rodu (por. w. 14), nie zwracając uwagi na plagę karzącą lud i na lament Izraela, miał odwagę przyprowadzić do obozu izraelskiego kobietę Madianitkę. Te okoliczności nadały czynowi tego Izraelity szczególniejszą winę i wyjaśniają interwencję kapłana Pinchasa, wnuka Aarona.
Isaak Cylkow podaje: Przyszedł do Obozu, chełpiąc się otwarcie z bezecnego swego stosunku z tą samą Midjanitką, którą sprowadził, i to w chwili gdy lud z powodu wybuchłej zarazy płakał. Midjanici podlegali wówczas władzy Moabitów, por. 22, 4. stanowiąc niejako jeden lud, stąd wzmianka o Midjanicce gdy mowa o córkach Moabu.
7Ujrzawszy to kapłan Pinchas, syn Eleazara, syna Aarona, chwycił w rękę włócznię, opuścił zgromadzenie, 8 poszedł za Izraelitą do komory namiotu i przebił ich obydwoje, mężczyznę Izraelitę i kobietę - przez jej łono. I ustała plaga wśród Izraelitów. 9 Zginęło ich wtedy dwadzieścia cztery tysiące. (Lb 25, 7-9)
Pinchas, widząc taką zniewagę Świętości Jahwe, podniósł się spośród społeczności lamentującej i modlącej się do Boga, wziął włócznię w swe ręce, poszedł za owym Izraelitą i Madianitką do komnaty (hebr. qubbah; Vg: lupanar) i przebił ich obydwoje w brzuch (hebr. qebah), tj. w części rodne. W obu tych hebrajskich określeniach qubbah i qebah widoczna jest gra słów.
Jak podczas buntu Koracha wstawiennictwo Aarona (Lb 17, 12-13) odwróciło plagę Bożą, tak podczas bałwochwalstwa Izraelitów wstawiennictwo Pinchasa uspokoiło gniew Boży i plaga ustała. Według aktualnego brzmienia w. 9 zginęło 24.000 Izraelitów, a według 1 Kor 10, 8 miało zginąć w jednym dniu 23.000 cudzołożników. Rozbieżność tę tłumaczą egzegeci albo różnolitością tradycji w tym względzie, albo błędem pamięci sekretarza św. Pawła.
10Mówił znowu Pan do Mojżesza: 11 "Pinchas, syn Eleazara, syna kapłana Aarona, odwrócił mój gniew od Izraelitów, gdyż zapłonął pośród nich zazdrością. Dlatego nie wytraciłem zupełnie Izraelitów w mojej zazdrości. 12 Oznajmij więc: Oto Ja zawieram z nim przymierze pokoju. 13 Będzie to dla niego i dla jego potomstwa po nim przymierze, które mu zapewni kapłaństwo na wieki, ponieważ okazał się zazdrosnym o swego Boga i dokonał przebłagania w imieniu Izraelitów".(Lb 25, 10-13)
Gorliwość Pinchasa otrzymała nagrodę. Bóg przyrzekł mu wieczne arcykapłaństwo jego rodu. Faktycznie Pinchas został arcykapłanem po swym ojcu Eleazarze, a ród jego piastował te godność podczas wojny jedenastu pokoleń przeciw pokoleniu Beniamina, aby pomścić zbrodnię popełnioną w Gabaonie na żonie lewity z gór Efraim (Sdz 20, 28).
W czasie podziału Ziemi Obiecanej otrzymał w dziedzictwo miasto Gabaa, zwane też z tego powodu Gabaa Pinchasa, aby je odróżnić od innych miejscowości tego imienia. Tutaj pochował on swego ojca Eleazara (Joz 24. 32). Jedynie za czasów Helego, z przyczyn nie znanych, urząd arcykapłański przeszedł do linii Itamara (1 Sm 2, 30), ale za Salomona znów przeszedł w osobie Sadoka do rodziny Eleazara (3 Krl 2, 35) i przetrwał w niej aż po czasy Chrystusa. Tak to Bóg dotrzymał Pinchasowi, synowi Eleazara, swego przymierza pokoju (por. Mal 2, 3; ps 106, 30-31; Ekl 44, 23-24).
14Izraelita, który zginął z Madianitką, nazywał się Zimri, a był synem Salu, księcia jednego z rodów pokolenia Symeona. 15 Madianitka, którą zabito, nazywała się Kozbi i była córką Sura; ten był znowu głową jednego z pokoleń, czyli rodów madianickich.(Lb 25, 14-15)
Zabitym przez Pinchasa Izraelitą był Zambri lub Zamri, syn Salu, jednego z przełożonych rodu z pokolenia Symeona. A zabitą Madianitką była Kozbi, córka Sura, przełożonego jednego z rodów madianickich, zaliczanego przez Lb 31, 8 do rodu królewskiego.14. Nie naczelnik całego pokolenia, lecz jednej z pięciu rodzin, stanowiących pokolenie Szymeona – Cylkow.Ta gorliwość faktycznie była czymś niezwykłym, ponieważ zabójstwo osoby tak wysokiego rodu musiało ściągnąć na głowę Pincheasa wielu mścicieli krwi z rodu Symeona!!!
16Wtedy rzekł Pan do Mojżesza: 17 "Jak z wrogiem obchodź się z Madianitami i wyniszcz ich, 18 gdyż oni wrogo odnosili się do was, oszukując was przez swoje knowania, posługując się Peorem, posługując się córką księcia madianickiego, ich siostrą Kozbi, która została zabita w dzień plagi, jaka spadła ze względu na Peor".(Lb 25, 16-18)
Jak zostali ukarani za swą winę Izraelici, tak też winni być ukarani i Madianici. A kary tej winni dokonać Izraelici. Nie ma mowy o ukaraniu Moabitów, ale i ich trzeba mieć na myśli w określeniu Madianitów.
LIT
Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków
Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX
Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996
Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004
Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987
Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008
Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994
Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982
Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5
Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła
Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964
Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953
Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA
Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917
Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]
PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA
Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962
Kudasiewicz J., Jak rozumieć Pismo Święte, Jezus Historii a Chrystus Wiary, t.3, KUL, Lublin, 1987
Stachowiak L., Jak rozumieć Pismo Święte, Potop biblijny, t4, KUL, 1988
Stary Testament Historia zbawienia, Editions du DialoqueParyż, 1987
Rops., D.:Od Abrahama do Chrystusa, Wa-wa, Pax, 1967
Bednarz M.:Biblia Księga Wiecznego niepokoju, Fund. Nasza przyszłość, 2008
Lapple A,: Od egzegezy do katechezy, W-wa, Pax, 1986
Świderkówna A.: Rozmowy o Biblii, W-wa, PWN, 1995
Chrostowski W. Komentarz historyczno-kulturalny do Biblii hebrajskiej
