1rzekł Pan do Mojżesza i Eleazara, syna kapłana Aarona: 2 "Dokonajcie obliczenia całej społeczności Izraelitów według rodów, od dwudziestu lat wzwyż, zdolnych do walki". 3 Mojżesz więc i kapłan Eleazar na równinach Moabu, naprzeciw Jerycha nad Jordanem, tak zarządzili: 4 "Od dwudziestu lat wzwyż, jak to Pan nakazał Mojżeszowi oraz Izraelitom przy wyjściu z Egiptu [spisze się lud]". Otóż Izraelici, którzy wyszli z ziemi egipskiej, byli następujący:(Lb 26, 1-4)
Przed stoczeniem bitwy z Madianitarni, a szczególnie przed wejściem do Kanaanu, Jahwe nakazał Mojżeszowi i Eleazarowi dokonać spisu Izraela, aby było wiadomo, jak wiele posiada Izrael wojska i ile mają ludzi poszczególne pokolenia. Pierwszy spis sporządzony na początku wędrówki Izraelitów po pustyni nie dawał obrazu obecnego stanu Izraela, gdyż większość tych, którzy wówczas byli spisani, wymarła podczas długich lat pobytu na pustyni. Po nakazie spisu (W.1-4) i po zliczeniu rodzin i ludzi dwunastu pokoleń (W. 5-51) znajduje się pouczenie Mojżesza o sposobie podzielenia Ziemi Obiecanej, zależnie od liczebności poszczególnych pokoleń (w. 52-56) oraz nazwy rodzin lewickich i ich liczebności w. 57-62), i zakończenie (w. 63-65).
W słowach podobnych jak przy pierwszym spisie, Jahwe polecił Mojżeszowi po ustaniu plagi dokonać powtórnego spisu Izraelitów. Ma zaś pomagać mu Eleazar, jak przy pierwszym spisie pomagał mu Aaron. W w. 3, według aktualnego brzmienia TM, mieści się powtórzenie nakazu Jahwe przez Mojżesza i Eleazara ludowi izraelskiemu, ale sens pierwotny tego wiersza zawierał raczej znaczenie, iż Mojżesz wykonał razem z Eleazarem polecenie Jahwe i dlatego ogólnie egzegeci (por. A. Clamer, dz. cyt., 411) poprawiają hebrajskie wyrażenie wajjdabber (powiedział) na wajjifqod, tj. zarządził spis synów Izraela na stepach Moabu naprzeciw Jerycha. Spis ten winien obejmować wszystkich Izraelitów, którzy wyszli z Egiptu, począwszy od dwudziestu lat wzwyż. Spis ten wymienia najpierw każde z dwunastu pokoleń, później imiona jego rodzin, a na końcu podaje liczbę wojowników poszczególnych pokoleń. Cały spis ujęty jest w te same terminy, wyjąwszy uwagi ww. 8-11, zawierających wzmiankę o śmierci Datana i Abirama, oraz w. 19, gdzie jest uwaga jeszcze krótsza o śmierci Hera i Onana.
W odróżnieniu od pierwszego spisu, który wymienia jedynie książąt pokoleń (Lb 1, 5-16), spis drugi wylicza rodziny w każdym pokoleniu, podając w ten sposób listy genealogiczne, podobne do tych, jakie mamy gdzie indziej w Pięcioksięgu (np. Rdz 46, 8-25; Wj 61 14-25) czy w Księdze Kronik (1 Krn r. 2 - 8). Rodzi się pytanie, jak się znają do siebie te różne listy. Z racji porządku i tożsamości wymienionych imion, ten drugi spis ujawnia wiele podobieństw do Rdz 46, 8-25 I wskazuje na możliwość zależności kompozycji tego spisu od Rdz, albo raczej zależności obu list od wspólnych dokumentów, gdyż wówczas łatwiej da się wyjaśnić brak w Rdz tych elementów, które się znajdują w Lb. Pewne różnice w brzmieniu tych samych imion i w liczbach, zachodzące między TM a Sam i LXX, wskazują na skażenie tekstu.
Pierworodnym Izraela był Ruben; synami Rubena byli: Henoch, od którego pochodzi ród Henochitów; od Pallu pochodzi ród Palluitów. 6 Od Chesrona pochodzi ród Chesronitów; od Karmiego ród Karmitów. 7 To są rody Rubenitów. Liczba spisanych wynosiła czterdzieści trzy tysiące siedemset trzydziestu. (Lb 26, 5-7)
Jak w Rdz 46,8, Wj 6,4, 11 Krn 5, 3, tak i tutaj Ruben - jako pierworodny Jakuba - jest wyliczony na czele pierwszego pokolenia izraelskiego razem z tymi samymi swoimi synami, jakimi są: Henoch, Pallu, Hesron, i Karmi. W przeciwieństwie do spisu pierwszego, według którego liczba Rubenitów zdolnych do noszenia broni wynosiła 46.500, obecnie jest ich jedynie 43730, czyli zmniejszyła się o 2.770. Przyczyny tego należy dopatrywać się w tym, że wielu z tego pokolenia wzięło udział w buncie Datana i Abirama i przez to ściągnęło na siebie karę śmierci.
8Synowie Pallu: Eliab, 9 a synowie Eliaba: Nemuel, Datan i Abiram. Datan i Abiram byli to właśnie ci, którzy jako przedstawiciele zgromadzenia powstali przeciw Mojżeszowi i Aaronowi ze zgrają Koracha podczas jej buntu przeciw Panu. 10 Wtedy ziemia rozwarła swoją paszczę i pochłonęła ich i Koracha, podczas gdy zgraja ginęła strawiona przez ogień - dwustu pięćdziesięciu mężów. Tak stali się oni jakby znakiem ostrzegawczym.
11 Synowie jednak Koracha nie zginęli. (Lb 26, 8-11)
Po wymienieniu Eliaba jako syna Pallu, zaznacza autor, że synami Eliaba byli Namuel, Datan i Abiram, którzy byli członkami rady przeciw Mojżeszowi (por. Lb r. 16). Jest to, zdaniem uczonych (np. A. Clamer, dz. cyt., 412), późniejszy dodatek, znający na celu usprawiedliwienie obecności w w. 58 Korachitów, synów Koracha. Należy też zaznaczyć, że w 1 Krn 4, 24 nie jest wymieniony Namuel, syn Eliaba.
12Synowie Symeona według swoich rodów: od Nemuela pochodzi ród Nemuelitów; od Jamina ród Jaminitów; od Jakina ród Jakinitów. 13 Od Zeracha pochodzi ród Zerachitów; od Saula ród Saulitów. 14 To są rody Symeonitów: dwadzieścia dwa tysiące dwustu. (Lb 26, 12-14)
Z synów Symeona wylicza lista Namuela, Jamina, Jakina, Zera-cha, Saula, którzy dali początek osobnym rodom, oznaczonym ich imieniem. W spisie genealogicznym Rdz 46, 10 w miejscu Namuela jest Jamuel, a w miejscu Zeracha (Zare) znajduje się imię Sohar. Tę ostatnią zmianę można wyjaśnić analogicznym znaczeniem obu tych imion, będących synonimami. Pierwsze oznacza wschodzenie słońca, a drugie blask dnia. Opuszczenie w spisie Ohada pochodzi zapewne z tego, że był on bezpotomny, przynajmniej w czasie redakcji aktualnego spisu. Jeszcze więcej niż pokolenie Rubena, uległo pomniejszeniu pokolenie Symeona. Gdy bowiem w poprzednim spisie liczyło aż 59.300 wojowników, to w obecnym spisie miało ono ich jedynie 22.200, czyli przeszło połowę mniej. Zapewne to wielkie zmniejszenie się liczby Symeonitów pozostaje w związku z kultem bałwochwalczym w Baal-Peor. Jeden z głównych bałwochwalców to Zambri, pochodzący z pokolenia Symeona.
15Synowie Gada według swoich rodów: od Sefona pochodzi ród Sefonitów, od Chaggiego ród Chaggitów; od Szuniego ród Szunitów. 16 Od Ozniego pochodzi ród Oznitów; od Eriego ród Eritów. 17 Od Aroda pochodzi ród Arodytów; od Areliego ród Arelitów. 18 To są rody Gadytów: według tego jak zostali spisani - czterdzieści tysięcy pięciuset. (Lb 26, 15-18)
Imiona rodów pokolenia Gada są na ogół takie same jak w Rdz 46, 16, z małymi odchyleniami w imionach Sefona i Ozniego w miejsce Sifjona i Esbona. Także liczba tego po-kolena, wynosząca w poprzednim spisie 45.650 a w obecnym 40.500,. zmniejszyła się o 5.150 wojowników.
19Synami Judy byli Er i Onan. Er i Onan umarli w kraju Kanaan. 20 Synowie Judy według swoich rodów: od Szeli pochodzi ród Szelanitów; od Peresa ród Parsytów; od Zeracha ród Zerachitów. 21 Synowie Peresa: od Chesrona pochodzi ród Chesronitów; od Chamula ród Chamulitów. 22 To są rody Judy: według tego, jak zostali spisani - siedemdziesiąt sześć tysięcy pięciuset. (Lb 26, 19-22)
Z rodu Judy wspomina spis ród Selitów, wywodzący się od Seli, tj. od trzeciego syna Judy, brata bezpotomnie zmarłych Hera i Onana, o którym szeroko opowiada Rdz 38, 7. 10. Dwa inne rody pokolenia Judy wywodziły się od Faresa i Zaracha, tj. od dwóch bliźniaczych synów Judy i jego synowej Tamar (por. Rdz 38, 27-30).Pokolenie Judy, wynoszące w pierwszym spisie 74.600, liczyło w drugim spisie 76.500, czyli się rozszerzyło i spotężniało, w myśl zapowiedzi umierającego Jakuba W Rdz 49, 8-10.
23Synowie Issachara według swoich rodów: Tola, od którego pochodzi ród Tolaitów; od Puwy pochodzi ród Punitów; 24 od Jaszuba pochodzi ród Jaszubitów; od Szimrona ród Szimronitów. 25 To są rody Issachara: według tego, jak zostali spisani - sześćdziesiąt cztery tysiące trzystu. (Lb 26, 23-25)
Pierworodnym synem Issachara był Tola. Takie też imię nosił jeden z sędziów izraelskich (por. Sdz 10, 1). Oznacza to imię kolor czerwony. Imię drugiego syna Issachara brzmiało Puwa (yg: Phua); oznacza ono także kolor czerwony. Imię trzeciego syna, Jaszub (vg: Jasub), brzmi w Rdz 49, 13 w TM „Job", co jest lekcją zepsutą (por. 1 Krn 7, 1). W końcu imię czwartego syna brzmi Szimron (vg: Semron). Cale pokolenie Issachara, liczące przy pierwszym spisie 54.400, w drugim liczyło 64.300, czyli wzrosło o 9.900 wojowników.
26Synowie Zabulona według swoich rodów: Sered, od którego pochodzi ród Sardytów; od Elona ród Elonitów, a od Jachleela ród Jachleelitów. 27 To są rody Zabulonitów liczące sześćdziesiąt tysięcy pięciuset spisanych. (Lb 26, 26-27)
Z synów Zabulona pierwszy Sered dał początek rodowi Sereclytów, drugi Elon rodowi Elonitów, a wreszcie trzeci Jahiel rodowi Jahielitów. Sdz 12, 11 wspomina też sędziego Elona z pokolenia Zabulona. I to pokolenie znacznie wzrosło, gdyż przy pierwszym spisie liczyło 57.400, a przy drugim 60.500, czyli o 3.100 wojowników więcej.
28Synowie Józefa według swoich rodów: Manasses i Efraim. 29 Synowie Manassesa byli: Makir, od którego pochodzi ród Makirytów; Makir był ojcem Gileada. Od Gileada pochodzi ród Gileadytów. 30 Synami Gileada byli: Jezer, od którego pochodzi ród Jezerytów; od Cheleka pochodzi ród Chelekitów. 31 Dalej Asriel, od którego pochodzi ród Asrielitów; i Sychem, od którego pochodzi ród Sychemitów. 32 Wreszcie Szemida, od którego pochodzi ród Szemidaitów, i Chefer, od którego pochodzi ród Chefrytów. 33 Selofchad, syn Chefera, nie miał synów, lecz tylko córki. Córkom Selofchada było na imię Machla, Noa, Chogla, Milka i Tirsa. 34 To są rody Manassesa: według tego, jak zostali spisani - pięćdziesiąt dwa tysiące siedmiuset. (Lb 26, 28-34)
Na wielu miejscach Pisma św. są wymienione rody, które należą do pokolenia Manassesa (Joz 17, 13; 1 Krn 2, 22-23; 7, 14-19). Pomiędzy tymi tekstami a omawianymi wierszami nie brak różnic. I tak synowie Glleada, wymienieni w ww. 30-32, są - według Joz 17, 2 - synami samego Manassesa, i są braćmi, a nie synami Makira. Według 1 Krn 7, 14-19 jeszcze bardziej są tutaj zróżnicowane stopnie pokrewieństwa.
Zdaniem wszystkich krytyków, tekst jest bardzo starożytny, ale mocno uszkodzony i trudny do zrekonstruowania. Różnice mogą pochodzić ze źródeł, z których zaczerpnięte są te genealogie i od warunków politycznych (por. art. Manasse, DB 4, 644-651). Pewne światło na tę genealogię Manassesa może rzucić wspomnienie o Makirze, w Sdz 5, 15, czy w 6, 11, gdzie jest wzmianka o Jezerze. Wszystkie rody pokolenia Manassesa liczyły według obecnego spisu 52.700, podczas gdy w pierwszym spisie pokolenie Manassesa liczyło 32.200, a więc wzrosło o 20.500 wojowiników.
35To są synowie Efraima według swoich rodów: od Szutelacha pochodzi ród Szutlachitów; od Bekera ród Bakrytów, od Tachana ród Tachanitów. 36 A ci są synowie Szutelacha: Eran, od którego pochodzi ród Eranitów. 37 To są rody Efraimitów, razem trzydzieści dwa tysiące pięciuset spisanych. Są to potomkowie Józefa według swoich rodów. (Lb 26, 35-37)
Z pokolenia Efraima wylicza autor biblijny rody wywodzące się od synów Efraima: Szutalacha, Bekera i Tachana. Bekera nie wymienia genealogia Efraima w Rdz 46, 20, jak i w LXX. W Rdz 46,21 i 2 Sm 20,1 jest zaliczony do pokolenia Beniamina. W 1 Krn 7, 20 jest to imię zastąpionie imieniem Bared. W Lb 1,33 pokolenie Efraima liczyło wojowników 40.500, a obecnie 32.500, czyli o 8.000 mniej, niż ich miało przy pierwszym spisie.
38Synowie Beniamina według swoich rodów: Bela, od którego pochodzi ród Belaitów; od Aszbela pochodzi ród Aszbelitów; od Achirama ród Achiramitów. 39 Od Szefufama pochodzi ród Szufamitów; od Chufama ród Chufamitów. 40 Synami Beli byli Ard i Naaman; [od Arda pochodzi] ród Ardytów, a od Naamana ród Naamitów. 41 To są potomkowie Beniamina według swoich rodów: według tego, jak zostali spisani - czterdzieści pięć tysięcy sześciuset. (Lb 26, 38-41)
Również genealogia Beniaminitów różni się znacznie od paralelnych genealogii w Rdz 46, 21 i I Krn 7, 6-12; 8, 1-5. Ponadto zachodzą różnice między TM a LXX. Różnice te są wynikiem pochodzenia genealogii od różnych źródeł i obrazują różne czasy (por. art. Beniamin, DB 1, 1588 n).
42To są synowie Dana według swoich rodów: od Szuchama pochodzi ród Szuchamitów; to są potomkowie Dana według swoich rodów. 43 Wszystkie rody Szuchamitów - według tego, jak zostały spisane: sześćdziesiąt cztery tysiące czterystu spisanych. (Lb 26, 42-43)
W pokoleniu Dana genealogia wymienia tylko jeden ród Szucham, który bez wątpienia jest identyczny z rodem Husirn z Rdz 44, 23. Obok tego rodu były zapewne inne, mniej znaczne rody, i dlatego pominięte milczeniem. Księga Jubileuszów zwana także Marą Gertezis (44, 28) przypisuje Danowi aż sześciu synów. Pokolenie Dan przy poprzednim spisie miało wojowników 62.700, natomiast obecnie 64.400, czyli o 1.700 wojowników więcej.
44Synowie Asera według swoich rodów: od Jimny pochodzi ród Jimnaitów; od Jiszwiego ród Jiszwitów; od Berii ród Beriaitów. 45 Od synów Berii pochodzą: od Chebera ród Chebrytów; od Malkiela ród Malkielitów. 46 Córka Asera nazywała się Sarach. 47 To są rody Aserytów według tego, jak zostali spisani - pięćdziesiąt trzy tysiące czterystu. (Lb 26, 44-47)
Z pokolenia Asera wylicza genealogia rody wywodzące się od Jimny, Jiszwiego oraz od dwóch synów Beru, tj. Hebera i Malkiela. Pomija zaś autor tej genealogii ród wywodzący się od Jiszwy, wymienionego w Rdz 46, 17 I 1 Km 7, 30. Pokolenie Asera liczyło obecnie 53.400, a poprzednio 41.500, tj. aż o 11.900 wojowników więcej.
48Synowie Neftalego według swoich rodów: Jachseel, od którego pochodzi ród Jachseelitów; od Guni ród Gunitów, 49 od Jesera pochodzi ród Jisrytów; od Szillema ród Szillemitów. 50 To są rody Neftalego: według tego, jak zostali spisani - czterdzieści pięć tysięcy czterystu. (Lb 26, 48-50)
W pokoleniu Neftałego zgodnie z Rdz 46, 24 wylicza autor cztery rody, wywodzące się od czterech synów Neftalego: Jahsela, Guni, Jesera I Salema. Liczba wojowników tych rodów wynosiła w tym spisie według LXX 30.300, a według TM 45.400, a w pierwszym spisie aż 53.400, czyli uległa zmniejszeniu o 8.000 osób.
51Ogólna zaś liczba wszystkich Izraelitów: według tego, jak zostali spisani - sześćset jeden tysięcy siedemset trzydziestu. (Lb 26, 51)
Globalna liczba wojowników w tym drugim spisie wynosiła 601.730, podczas gdy w pierwszym spisie wynosiła 603.550, czyli zmniejszyla się o .1.820 osób.
52Następnie tak mówił Pan do Mojżesza: 53 "Pomiędzy nich ma być kraj rozdzielony, według liczby głów, jako dziedzictwo. 54 Pokoleniu, które ma więcej ludzi, przypadnie większy dział, a temu, które ma mniej - mniejszy. Każde otrzyma przydział odpowiadający danym spisu. 55 Kraj ma być dzielony losem, a dziedzictwo mają otrzymać według liczby imion w rodach. 56 Losem ma być rozdzielone dziedzictwo pomiędzy [rody] liczne i mniejsze".(Lb 26, 52-56)
W wierszach tych mieści się pouczenie o sposobie podzielenia Ziemi Obiecanej. Spis miał za główne, zadanie przygotować Izraelitów do zajęcia tej Ziemi. Izraelici winni się tutaj kierować dwoma zasadami, które na pierwszy rzut oka zdają się wzajemnie wykluczać. Jedną z nich jest liczba osób, a drugą to losowanie. Przez losowanie powinni Izraelici okreśiić okolicę, która ma przypaść poszczególnym pokoleniom, a stosownie do liczby osób jakiegoś pokolenia wiani rozdzielić tę okolicę, zwracając też uwagę na jej większą czy mniejszą urodzajność. Ciągnienie losu miało zaradzić zazdrościom i kłótniom. Losowanie bowiem było uważane u Izraelitów jako wyraz woli Bożej (por. Przp 16, 33; 18. 18). Również u Greków na zdobytą ziemię rzucano los. I dziś w Palestynie obszary wspólne dzieli się losowaniem – 2 połowa XX wieku.
Druga część w. 55 jest niejasna: „a dziedzictwo mają otrzymać według osób pokoleń ojcowskich". Można to rozumieć dwojako: albo, że każdy otrzyma na własność, ziemię, którą określi samo pokolenie w granicach części wylosowanej przez to pokolenie albo, że ciągnięcie losu udostępni się też jednostkom. Tej ostatniej interpretacji zda się sprzyjać przekład LXX.
57A oto spis lewitów według ich pokoleń: od Gerszona pochodzi ród Gerszonitów; od Kehata ród Kehatytów; od Merariego ród Merarytów. 58 A dalsze rody lewitów to: Libnici, Chebronici, Machlici, Muszyci i Korachici. Kehat był ojcem Amrama. 59 Żona Amrama nazywała się Jokebed, a była córką Lewiego, urodzona w Egipcie. Z niej urodzili się Amramowi Aaron i Mojżesz oraz ich siostra Miriam. 60 Aaronowi urodzili się Nadab, Abihu, Eleazar oraz Itamar. 61 Jednak Nadab i Abihu zginęli, gdy nieśli przed Pana inny ogień w ofierze. 62 Było ich wszystkich mężczyzn [w wieku] od jednego miesiąca wzwyż dwadzieścia trzy tysiące. Nie byli jednak spisani wraz z Izraelitami i nie otrzymali działu pośród Izraelitów. (Lb 26, 57-62)
Lewici zostali policzeni osobno, jak to było i przy pierwszym spisie. Nie mieli oni posiadać jakiejś osobnej części Ziemi Obiecanej. Najpierw (w. 57) autor wymienia trzy rody lewickie wspomniane i gdzie indziej: Gerszonitów, Kehatytów. i Merarytów (por. Rdz 46, 11; Wj 6, 16; Lb 3, 17; 1 Krn 6, 1), a następne (w. 58) wymienia jeszcze pięć innych rodów bez zaznaczenia, jak to czyni Wj 6,16- 21 ich wzajemnych powiązań. Przypuszcza się, że te dwa wiersze pochodzą z różnych źródeł, bądź też, że wiersz drugi jest dodatkiem redaktora, który chciał przez ten dodatek pouczyć, jakie były znaczniejsze rody lewickie w jego czasach. Dalej (w. 58) wymienia nazwy pięciu rodów lewickich pochodzących od potomków trzech synów Lewiego (por. Wj 6, 17-18), wyjąwszy Korachitów, wywodzących się od Jishara, syna Kehata (Lb 16, 1). Ród Korachitów pełnił służbę w świątyni, czy to jako odźwierni (1 Krn 9, 19), czy jako śpiewacy (2 Krn 20, 19). Im się przypisuje autorstwo licznych psalmów.
Szczególnie wiele miejsca (ww. 59-62) poświęca autor potomstwu Kebata, gdyż z tego rodu wywodzili się Mojżesz, Aaron, wodzowie całego narodu.
Liczba lewitów wynosiła 23.000, czyli powiększyła się o 1.000 od liczby pierwszego spisu (Lb 3, 39).
63To byli ludzie, których spisał Mojżesz i kapłan Eleazar na równinach Moabu w pobliżu Jordanu, naprzeciw Jerycha. 64 Pośród nich nie było nikogo z tych, których Mojżesz i Aaron spisali, gdy dokonywali spisu Izraelitów na pustyni Synaj. 65 Rzekł im bowiem Pan, że umrą na pustyni i nie zostanie z nich żaden oprócz Kaleba, syna Jefunnego, i Jozuego, syna Nuna. (Lb 26, 63-65)
W zakończeniu autor przypuszcza, że spis miał przygotować podział Ziemi Obiecanej. Nie zawierał ten spis nikogo z poprzedniej generacji, przeznaczonej na śmierć na pustyni, wyjąwszy Kaleba i Jozuego (Lb 17, 30). Nie podpadali pod ten zakaz, gdyż nie byli objęci pierwszym spisem i nie było spośród nich zwiadowców do Ka2laanu (13, 14-16). Toteż Eleazar wejdzie do Kanaanu i będzie pomagał Jozuemu w podziale jego terytorium.
