1Anioł Pana zstąpi z Gilgal do Bokim i rzekł: "Wywiodłem was z Egiptu i zaprowadziłem was do ziemi, którą poprzysiągłem dać waszym przodkom. Powiedziałem: Nie złamię przymierza mego z wami na wieki.(Sdz 2, 1)
Lud skłania się ku bałwochwalstwu; smutne z tego powodu następstwa.
1. Anioł zaś Boży„. Por. 6,11,22 13,3,21. Anioł oznacza to samo, co poseł. Wg. tradycji żydowskiej, był to, arcykapłan, albo prorok, który przybył z Gilgal (a więc miejsca gdzie izraelici złożyli Bogu ślubowanie – Joz 4, 1-9), aby zapoznać lud z wolą Bożą. Opierając się na wyrażeniach: ,Wywiodłem itd. należałoby wnosić, że jest mowa istotnie o aniele. Prorocy, przemawiający w imieniu Boga, używają takich samych zwrotów w mowie. Bokhim - dosłownie płaczący. W czasach późniejszych miejscowość otrzymała tę nazwę. Wywiodłem.„ Wspomnienie o dawnych dobrodziejstwach, aby nawiązać w przemówieniu do niewdzięczności, jakiej lud dopuszcza się względem Boga.
2Jednakże wy nie wchodźcie w przymierze z mieszkańcami tej ziemi, lecz rozwalcie ich ołtarze. Wyście zaś nie usłuchali mego głosu. Dlaczego to uczyniliście? (Sdz 2, 2)
A wy nie zawrzecie.„ Warunkiem przymierza zawartego pomiędzy Bogiem a narodem było stale unikanie jakiejkolwiek styczności plemionami pogańskimi, por. Wj 23,32 34,12 Li 33,52-55, Pwt 72 12,3 Joz 23,12. Było nawet usilnie zalecone, aby wytępili owe plemiona bałwochwalcze z pośród siebie i ten sposób usunęli okazję do odstępstwa od wiary.
Prawdopodobnie stosunki zaczęły się układać w ten sposób, że ludność izraelska, uważając, że zgodne w spożycie może jej zapewnić większe korzyści, zbliżała się do owych plemion. Było to całkiem niezgodne z duchem religii i z pozytywnymi nakazami.
3Powiedziałem także: Nie wypędzę ich sprzed was, aby byli dla was przeszkodą i aby bogowie ich byli dla was sidłem". (Sdz 2, 3)
Nie wypędzę... Ponieważ lud zmienił usposobienie, więc Opatrzność Boża nie będzie mu dopomagała. Lud przestaje walczyć, sądząc, że w warunkach pokojowych lepiej się ułoży życie; tymczasem bóstwa pogańskie staną się powodem jego zguby.
4Kiedy Anioł Pana wyrzekł te słowa do wszystkich Izraelitów, lud podniósł lament i zaniósł się płaczem. 5 Miejscu temu nadano nazwę Bokim i złożono ofiarę dla Pana.(Sdz 2, 4)
Słowa owego wysłańca Bożego poruszyły lud; uznając swoją winę. płakali. 5. Bokhim„. Na pamiątkę płaczu nazwano to miejsce Bokhim Por. w. 1. LXX ma: Bethel; była tutaj później złożona Arka. Nazwa LXX-ty jest opisowa: gdzie była Arka, był Bethel, czyli Dom Boży. Ofiary krwawe... zanim została zbudowana świątynia, było wolno składać ofiary na każdym miejscu, jakie kapłani uznali za stosowne. Por- 6,20 13,19.
Główne uroczystości religijne odbywano przy Arce, ofiary zaś składano w różnych miejscowościach.
Księga Sędziów daje wiele dowodów, że wśród społeczeństwa rozwija się liberalizm pod względem religijnym i dawna karność straciła na znaczeniu. Autor będzie często podkreślał, że właśnie na skutek tego zobojętnienie. Bóg odmawia ludowi pomocy. Wyrażenie, że bóstwa będą „sidłem”, to jest powodem cierpienia, staje się zrozumiałym na tle życia religijno- moralnego.
6 Wówczas Jozue rozesłał lud i poszli Izraelici, każdy do swojej dzielnicy, aby objąć ziemię w posiadanie.(Sdz 2, 6)
Autor, poczynając od tego wiersza, aż do 34 , cofa się myślą wstecz, a mianowicie do czasów Jozuego i przypomina, co się działo w narodzie, gdy panowała w nim bojaźń Boża. Częściowo te wiadomości były przytoczone w księdze Jozuego, por. Joz 24,28-31.
Obecnie położenie ludu przedstawia się daleko gorzej, ponieważ odstępuje od dawnych przyrzeczeń. Stan religijny pokoleń izraelskich jest bardzo smutny.
7 Służył lud Panu po wszystkie dni życia Jozuego i po wszystkie dni starszych, którzy żyli po śmierci Jozuego i którzy oglądali wszystkie dzieła Pana, jakich dokonał dla Izraela. (Sdz 2, 7)
Za życia Jozuego lud stał silnie przy prawie Mojżeszowym. Dobry stan religijny widać jeszcze za życia starszych, którzy w obecności Jozuego składali w Sychem przysięgę na wierność Bogu. Niezawodnie wpływem swoim oddziaływali na otoczenie.
Ówczesne pokolenie było świadkiem wielkiego cudu przy przejściu Jordanu, zarówno jak zdobyciu Jerycha. Generacja u następna już nie przestrzegała przykazań Bożych.
8Jozue, syn Nuna, sługa Pana, umarł w wieku lat stu dziesięciu. 9 Pochowano go w posiadłości Timnat-Cheres, którą otrzymał w dziedzictwo, przy górze Efraima, na północ od góry Gaasz.(Sdz 2, 8-9)
Rzeczy powtórzone z księgi Jozuego. Cheres—przestawienie liter. zamiast Serach, por. Joz 24,30.Wg Cylkowa na grobie Jozuego umieszczono obraz słońca na pamiątkę cudu nad Gibeonem
10A gdy całe to pokolenie połączyło się ze swoimi przodkami, nastało inne pokolenie, które nie znało Pana ani też tego, co uczynił dla Izraela. (Sdz 2, 10)
Po śmierci tego pokolenia które było świadkiem cudów przy zdobywaniu krain Kanaan. Do ojców swoich... Charakterystyczne określenie. Umarli i przyłączyli się do przodków swoich, czyli prowadzą życie inne — pozagrobowe.
Wyrażenia podobne temu, tak często spotykane na kartach Starego Testamentu, dowodzą również wiary w nieśmiertelność duszy
11Wówczas Izraelici czynili to, co złe w oczach Pana i służyli Baalom. (Sdz 2, 11)
Służąc Baalom… Nazwa ogólna bóstw kanaanejskicb. Baal, znaczy Pan, czczono go kadzidłami i składaniem krwawych ofiar nawet z dzieci – przy czym kapłani tańczyli wokół ołtarzy często się kalecząc (por. 1 Król 18, 28)- rozróżniano Baala, Peora, Brith, Zebub, Melkarth – byli to bogowie płodnej ziemi i szafarze jej darów – Cylkow.
Z kultem Baala łączy się kult bogini Astarty, czyli Asztaroth, którą się tak często spotyka w St. W krajach semickich czczono jako bóstwo płodności. W mitologii greckiej i rzymskiej jest utożsamiana z Junoną, Luną, a zwłaszcza z Wenerą. Kult Astarty jest nazywany w Piśmie św. obrzydliwością, ponieważ czczono ją rozpustą. Istniała tak zwana prostytucja sakralna.
Każdy z ludów na pobrzeżu Śródziemnomorskim posiadał swoją Astarte, dołączając do kultu swoje własne zwyczaje i upodobania. Była więc Astarta fenicka, syryjska, filistyńska itd. Niekiedy jest nazywana jako Aszera, por. Wj 34,13 Pwt 713. Stąd też gaje, ku jej czci zasadzone, albo miejsca otoczone słupkami, gdzie uprawiano ów kult ohydny, nazywały się „aszerami"
12Opuścili Boga swoich ojców, Jahwe, który ich wyprowadził z ziemi egipskiej, i poszli za cudzymi bogami, którzy należeli do ludów sąsiednich. Oddawali im pokłon i drażnili Pana. 13 Opuścili Pana i służyli Baalowi i Asztartom.(Sdz 2, 12-13)
Jahwe, to jest Bóg prawdziwy, został opuszczony. Autor jeszcze podkreśla samą myśl, aby zwrócić uwagę na wielkość występku w uganianiu się za bóstwami fałszywymi. Kult religijny wśród plemion kanaanejskich był wyjątkowo zwyrodniały.
Służyli Baalowi i Asztartom Baal w licz. poj.. w mnogiej Baalim. Asztarte jest boginią kanaańską, znana jest również u innych narodów semickich, np. w Asyrii Isztar, Liczba mnoga Asztarotb. W krajach semickich odbierała kult w wielu miejscach, dlatego też często występuje w liczbie mnogiej.
Była to bogini płodności i przedstawiana pod postacią figurek nagich. W wykopaliskach palestyńskich odnaleziono wiele nagich figurek Asztarty. Kult Asztarty, jako niemoralny, był szczególnie zwalczany wśród Hebreów.
14Wówczas zapłonął gniew Pana przeciwko Izraelitom, tak że wydał ich w ręce ciemiężców, którzy ich złupili, wydał ich na łup nieprzyjaciół, którzy ich otaczali, tak że nie mogli im się oprzeć.(Sdz 2, 14)
I zapłonął... Często spotykane wyrażenie. Autor poucza, że wszystkie klęski i niedole, jakie spadały na naród izraelski, pochodziły z zaniedbania kultu prawdziwego Boga. Ponieważ kult Astarty był wysoce niemoralny, toteż nic dziwnego, że do życia wkradała się wielka nieobyczajność.
Za zwyrodnieniem obyczajów szły inne wady i ułomności człowieka, jak zdziczenie, niesprawiedliwość społeczna itd., które wołały o pomstę do nieba.
15We wszystkich ich poczynaniach ręka Pana była przeciwko nim na ich nieszczęście, jak to Pan przedtem im zapowiedział i jak im poprzysiągł. I tak spadł na nich ucisk ogromny.(Sdz 2, 15)
Dokądkolwiek„. Wszelkie ich zamiary i przedsięwzięcia się nie udawały. Nie było błogosławieństwa Bożego w ich pracy. Jako im Bóg był oznajmił... Taki stan rzeczy był przepowiedziany, por. Kpł. 26,17 Pwt 28,25. Ciemiężeni... jako główne cierpienie jest wymieniana zależność i niewola u miejscowych plemion, Mściły się one za surowe obchodzenie się za Jozuego i odpłacały też nie mniejszą surowością i okrucieństwem. Ciężka niedola była powodem do opamiętania się, jak będzie to można przeczytać w dalszym opowiadaniu księgi Sędziów.
16Wówczas Pan wzbudził sędziów, by wybawili ich z ręki tych, którzy ich uciskali.(Sdz 2, 16)
Występują na widownię sędziowie. Powoływanie ich i dokonywanie przez nich bohaterskich czynów było przypisywane Bogu. Opatrzność Boża nie opuszczała ludu, o ile ten zwracał się do Boga z wiarą i modlitwą. Po Śmierci Jozuego nie było w narodzie władzy naczelnej.
Istniał ustrój plemienny i każdym plemieniem rządził starszy, tak jak u koczowniczych Beduinów szejk. Gdy niebezpieczeństwo ze strony wroga zewnętrznego zagrażało nie tylko jednemu plemieniu, ale wielu, lub całemu narodowi, wówczas był wybrany wódz, zwany sędzią i jemu podlegały plemiona na tym terytorium, gdzie prowadził walkę, albo też wszystkie plemiona izraelskie.
O ile wybrany wódz spełnił swoje zadanie, usuwał się od władzy, były jednak wypadki, że stale ją sprawował.
17Ale i sędziów swoich nie słuchali, gdyż uprawiali nierząd z innymi bogami, oddawali im pokłon. Zboczyli szybko z drogi, po której kroczyli ich przodkowie, którzy słuchali przykazań Pana: ci tak nie postępowali.(Sdz 2, 17)
Lecz i sędziów swoich… Wpływ sędziów był również tylko czasowy. Skłonność do bałwochwalstwa była tak wielką, że przykład czy reformy religijne przez nich przeprowadzane, nie mogły uleczyć choroby moralnej, jaką była skłonność do kultu pogańskiego. Cudzołożyli. Znaczenie tego wyrazu jest dwojakie w Księgach Św., przenośne i naturalne, czyli literalne. a) W znaczeniu przenośnym lud izraelski przez zawarcie przymierza i złożenie przysięgi na wierność był połączony z Bogiem na wzór
węzła małżeńskiego pomiędzy ludźmi. W nauce proroków to porównanie bardzo często występuje, posiada również zastosowanie w Ewangeliach, gdzie Chrystus występuje w roli oblubieńca, a Kościół przezeń założony, jako oblubienica. Przeniewierzanie więc Bogu, było zrywaniem owego mistycznego węzła jedności. Strona winna dopuszczała się w znaczeniu przenośnym cudzołóstwa i zasługiwała przez to na kary najsurowsze. b) W znaczeniu literalnym, ponieważ oddający się kultowi bogini płodności Asztarcie, popełniali ten grzech z kobietami, które specjalnie uprawiały tak zw. „prostytucję sakralną”. Obrzydliwy ten kult jest szczególnie piętnowany w Księgach Świętych.
18Kiedy zaś Pan wzbudzał sędziów dla nich, Pan był z sędzią i wybawiał ich z ręki nieprzyjaciół, póki żył sędzia. Pan bowiem litował się, gdy jęczeli pod jarzmem swoich ciemięzców i prześladowców.(Sdz 2, 18)
Bóg był ze sędzią... Z tego wynika, że sędziowie byli ludźmi o wysokich wartościach moralnych; powoływał ich Bóg, litując się nad uciemiężanymi. Litował się Bóg... Por. I S 15,11 PS 9013 Zach 8,14.
19Lecz po śmierci sędziego odwracali się i czynili jeszcze gorzej niż ich przodkowie. Szli za cudzymi bogami, służyli im i pokłon im oddawali, nie wyrzekając się swych czynów ani drogi zatwardziałości. (Sdz 2, 19)
Generacje kolejne stawały się jeszcze gorszymi, uprawiając wszelkie zdrożności, jakie im podsuwał kult bałwanów.
20Zapłonął więc gniew Pana przeciwko Izraelowi. I rzekł: "Ponieważ lud ten przekroczył przymierze, które zawarłem z ich przodkami, i ponieważ nie usłuchał głosu mego, 21 także i Ja nie wyrzucę spośród nich żadnego z narodów - które pozostawił Jozue, gdy umierał - 22 żeby poddać Izraelitów próbie i zbadać, czy pójdą drogami Pana, po których kroczyli ich przodkowie". 23 Pan więc pozostawił te narody, nie wypędzając ich szybko ani nie wydając ich w ręce Jozuego. (Sdz 2, 20-23)
Upadek moralny zawsze sprowadzał klęski. Z tego wynika, że pozostawienie plemion pogańskich było zgodne z planami Opatrzności Bożej. Potrzeba było wiele cierpień i niedoli, aby lud dochodził do opamiętania i odradzał się duchowo-
Nie wydał ich w ręce Jozuego... Jozue w późniejszych walkach nie korzystał z tak cudownej pomocy. jak przy zdobyciu Jerycha i dlatego nie mógł zupełnie pokonać plemion kananejskich.
LIT:
The Thompson Chain-Reference Bible, New International Version, Grand Rapids Michigan, 1983
Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956
Kruszyński J., :Pismo Święte Starego Testamentu, tom II, Lublin, 1938
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków
Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX
Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996
Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004
Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987
Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008
Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994
Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982
Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5
Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła
Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964
Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953
Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA
Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917
Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]
PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA
Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962
Kudasiewicz J., Jak rozumieć Pismo Święte, Jezus Historii a Chrystus Wiary, t.3, KUL, Lublin, 1987
Stachowiak L., Jak rozumieć Pismo Święte, Potop biblijny, t4, KUL, 1988
Stary Testament Historia zbawienia, Editions du DialoqueParyż, 1987
Rops., D.:Od Abrahama do Chrystusa, Wa-wa, Pax, 1967
Bednarz M.:Biblia Księga Wiecznego niepokoju, Fund. Nasza przyszłość, 2008
Lapple A,: Od egzegezy do katechezy, W-wa, Pax, 1986
Świderkówna A.: Rozmowy o Biblii, W-wa, PWN, 1995
Chrostowski W. Komentarz historyczno-kulturalny do Biblii hebrajskiej
Cylkow I., : Księga Sędziów, Austeria, Kraków-Budapeszt, 2012
