1Po śmierci Ehuda Izraelici znów zaczęli czynić to, co złe w oczach Pana, (Sdz 4, 1)
Rozdział 4. Nowe zwycięstwo odniesione nad wrogami dzięki staraniom Debory i bohaterstwa Baraka jest jeszcze raz opisane w pięknym kantyku Debory (r. 5). Opis przebiegu zapasów wojennych jest tym razem bardzo dokładny. Walka się rozgrywa na dolinie Ezdrelon, która szczególnie nadawała się w Palestynie do staczania większych bitew.
I znowu synowie Izraelowi... Powtarza się ta sama smutna historia. Por. 2,11-19. Po śmierci Ehuda lud odstępuje od Boga i wprowadza kult bałwanów. Za upadkiem religijnym idzie rozkład życia moralnego, a za nim klęski które są dowodem, że Bóg spuszcza kary. Ciemiężycielem tym razem był Jabin, król miasta Hasor, znajdującego się w pokoleniu Neftalego, na północny wschód od jeziora Merom. Były to północne krańce państwa, Jabin mógł się sprzymierzyć z plemionami mieszkającymi na północ od Palestyny. To samo imię wystąpiło już u Jozuego (Joz 19,36); Jabin byt również królem
Hasoru, którego stolice Jozue zdobył i spalił. por. Joz 11,1-14. Nie może to być ta sama osoba, ponieważ od pierwszego zwycięstwa upłynęło ok. 150 lat. Tamten Jabin (rozumny), przypuszczalnie nie jest imieniem własnym. tylko tytułem, przysługującym każdemu królowi w mieście Hasor.
2i Pan wydał ich w ręce Jabina, króla Kanaanu, który panował w Chasor. Wodzem jego wojsk był Sisera, który mieszkał w Charoszet-Haggoim.(Sdz 4, 2)
Sisera, dowódca sprzymierzonego wojska, pozostającego pod władzą Jabina. Odgrywa on w tym opisie główną rolę. Miasto Haroszeth-Goim nie jest znane. Ostatni wyraz (goim) wskazuje, musiało być zamieszkane przez cudzoziemców. Musiało się znajdować na dolinie Izreel, albo EzdreIon, od strony zachodniej.
3Wówczas Izraelici wołali do Pana. Jabin bowiem miał dziewięćset żelaznych rydwanów i nielitościwie uciskał Izraelitów przez lat dwadzieścia. (Sdz 4, 3)
Siły Izraela do walki z Jabinem były nierówne. Ten ostatni posiadał 900 żelaznych wozów wojennych. Załoga Wojskowa, tak zasobna w wozy, musiała na dolinie Ezdrelon, bo tylko tam wojsko zaopatrzone w wozy, miało swobodę ruchów. Wojsko izraelickie, aż do czasów Salomona, nie było zaopatrzone w podobne wozy.
4W tym czasie sprawowała sądy nad Izraelem Debora, prorokini, żona Lappidota. 5 Zasiadała ona pod Palmą Debory, między Rama i Betel w górach Efraima, dokąd przybywali Izraelici, aby rozsądzać swoje sprawy.(Sdz 4, 4-5)
Debora... W heb. ma znaczenie „pszczoła” Kobieta prorokini... Z opisu widać, że była we właściwym znaczeniu prorokinią, jak Maria, siostra Mojżesza (Wj 15,20 jak Holda (2 Kr 22,14), jak Anna (Łk 2,36) i wiele innych kobiet (Neh 614) obdarzonych darem proroctwa. Lapidota... Imię własne nigdzie bliżej nieokreślone. Według tradycji żydowskiej miał to być przydomek Baraka. W następnych wierszach (6, 9, 14) będzie opisane, że spełniała swój urząd prorocki. Jednocześnie sprawowała urząd sędziowski.
Pod palmą... Na wzór mniejszych władców na Wschodzie. Siadali w cieniu drzewa, aby w ten sposób ułatwić dostęp poddanych do siebie. Pomiędzy Rama... Obydwa miasta położone przy zbiegu granic Efraima i Beniamina, w kierunku północnym od Jerozolimy. Rama (Joz 18,25) dzisiejsze Er-Ram; Betbel (Rdz 28,17) dzisiaj Beitin.
6Posłała ona po Baraka, syna Abinoama z Kedesz w pokoleniu Neftalego. "Oto - rzekła mu - co nakazał Pan, Bóg Izraela: Idź, udaj się na górę Tabor i weź z sobą dziesięć tysięcy mężów synów Neftalego i synów Zabulona. 7 Przyprowadzę ci do potoku Kiszon Siserę, wodza wojska Jabina, z jego rydwanami i hufcami i dam je w twoje ręce".(Sdz 4, 6-7)
Baraka (Piorun): z Kedeszu Neftalego. Kedesz, dla odróżnienia od innych miejscowości tej samej nazwy, nazwany jest Neftalego (Joz 12,22), niedaleko od Hasoru. Punktem zbornym miała być góra Tabor przylegająca do doliny EzdreIon. Jest to najpiękniejsza góra w Palestynie. wznosi się 400 metrów nad doliną Ezdrelon, a blisko 600 ponad poziom morza. Wierzchołek góry posiada obszerną płaszczyznę, na której Krzyżowcy wznieśli wspaniały kościół na miejscu wskazywanym przez tradycję, gdzie P. Jezus miał przemienić. Mahometanie zburzyli tę świątynię. Po I wojnie światowej Franciszkanie wznieśli na tym gamy m miejscu piękny kościół Przemienienia Pańskiego.
Poprowadzę cię... Jako prorokini, a jednocześnie sprawująca urząd sędziowski, bierze inicjatywę w swoje ręce. Do potoku Kiszon..... Gdzie się miała odbyć decydująca rozprawa. Potok Kiszon, dziś Mokata, bierze początek nieopodal góry Tabor i wpada do m. Śródziemnego pod miastem Akko.
8Odpowiedział jej Barak: "Jeżeli ty pójdziesz ze mną, pójdę, lecz jeśli ty nie pójdziesz ze mną, nie pójdę". 9 "Pójdę więc z tobą - odpowiedziała mu - lecz chwała nie okryje drogi, po której pójdziesz, albowiem przez ręce kobiety Pan wyda Siserę". Powstała więc Debora i razem z Barakiem udała się do Kedesz. 10 Barak zaś zwołał pokolenie Zabulona i Neftalego, i dziesięć tysięcy mężów poszło z nim, a Debora mu towarzyszyła.(Sdz 4, 8-10)
Obecność Debory uważa Barak za bardzo pożądaną. Jako prorokini może uprosić u Boga Łaskę zwycięstwa, a jednocześnie zagrzewać żołnierzy do boju.
Debora, jako prorokini, powiadamia Baraka, że chwała zwycięstwa nie przejdzie na niego, lecz na kobietę, bo w jej ręce wyda Bóg głównodowodzącego Syserę. Tą kobietą będzie Jael, żona Hebera (w. 17).
Barak zwołał... Rozmowa przedstawiona w wierszach poprzednich, musiała się toczyć dłuższy czas przed rozprawą wojenną. Debora udała do Kedeszu gdzie mieszkał Barak, następnie zwołano pokolenie Neftalego i Zabulona i cały hufiec wyruszył do góry Tabor, gdzie była kwatera główna.
11Cheber Kenita oddzielił się od rodu Kaina i od plemienia synów Chobaba, teścia Mojżesza. Rozbił swój namiot koło Dębu w Saannaim, w pobliżu Kedesz. (Sdz 4, 11)
Heber Kenita.,. Wzmianka o Heberze jest tutaj potrzebna, aby się słało jasnym, w sposób Heber. należący do rodu Kenitów, który osiadł na południu Palestyny, znalazł się na północy kraju około Kadeszu. por. 1,15 od Kaina. „ Jest to forma skrócona, samo co Od Kenitów, por. Li 24,22.
12Sisera dowiedziawszy się, że Barak, syn Abinoama, wyruszył na górę Tabor, (Sdz 4, 12)
Zajęcie przez Baraka góry Tabor było dla Sysery hasłem do wojny.
13zebrał wszystkie swoje rydwany, dziewięćset żelaznych rydwanów i wszystkie swoje oddziały, jakie posiadał. Polecił im przybyć od Charoszet-Haggoim do potoku Kiszon. (Sdz 4, 13
Sysera stanął obozem przy potoku Kiszon, to jest na dolinie Ezdrelon, aby mógł rozwinąć działalność wozów.
14Wtedy rzekła Debora do Baraka: "Wstań, bo oto nadchodzi dzień, w którym Pan wyda w ręce twoje Siserę. Czyż Pan nie kroczy przed tobą?" Barak zszedł więc z góry Tabor, a dziesięć tysięcy ludzi za nim. 15 Wówczas Pan poraził przed Barakiem ostrzem miecza Siserę, wszystkie jego rydwany i całe wojsko. Sisera, zeskoczywszy ze swego rydwanu, uciekł pieszo. 16 Barak zaś ścigał rydwany i wojsko aż do Charoszet-Haggoim. Całe wojsko Sisery padło pod ostrzem miecza i żaden z mężów nie uszedł. (Sdz 4, 14-16)
Debora w sposób proroczy powiadamia Baraka, aby nie zwlekał z uderzeniem. ponieważ Bóg wydał w ręce wojsko nieprzyjacielskie. Przepowiednia Debory spełniła się . Autor podaje, Bóg rozgromił. W normalnym porządku Barak nie był w stanie pokonać Siserę, zwycięstwo było cudowne.
Szczegóły nie są znane, Józef Flawiusz przypuszcza, że w wojska Sisery uderzył gwałtowny wiatr i grad. Na tym miejscu, tj. u stóp góry Tabor rozegrała się znaczna bitwa między wojskami Napoleona a tureckimi. Rozgromieni Turcy ratowali się ucieczką i wielu z nich potonęło w potoku Kiszon.
Sisera odłączył się od swojego wojska i ratował się ucieczką, natomiast jego wojsko starało się dostać do miasta Haraszoth-Goim, lecz było ścigane przez Baraka aż do bram miasta. Nastąpiło całkowite rozgromienie wojska kananejskiego.
17Sisera uciekał pieszo w kierunku namiotu Jaeli, żony Chebera Kenity, ponieważ pomiędzy Jabinem, królem Chasor, a domem Chebera Kenity panował pokój.(Sdz 4, 17)
Do namiotu Jaeli….por wers 11 tego rozdziału, Sisera uciekał na północ usiłując się prawdopodobnie dostać do miasta Hasor. Będąc ściganym przez Baraka ukrył się w namiocie Jaeli, musiał niewątpliwie wiedzieć, że rodzina Hebera znajduje się w przyjaznych stosunkach z Jabinem. Namioty kobiet na Wschodzie są nietykalne, co ma znaczenie podczas pokoju, nie podczas wojny, gdy wszelkie zwyczajowe prawa są łamane.
18Jael wychodząc naprzeciw Sisery rzekła do niego: "Zatrzymaj się, panie, zatrzymaj się u mnie! Nie bój się niczego!" Zatrzymał się więc u niej pod namiotem, a ona nakryła go kocem.(Sdz 4, 18)
Semickie określenie Semika może oznaczać okrycie wełniane albo też skórę. Przykryła go aby ścigający go nie spostrzegli. Tym bardzie Sysera nie podejrzewał, że kobieta knuje zdradę.
19Potem rzekł do niej: "Daj mi - proszę cię - napić się trochę wody, gdyż mam pragnienie". Ona otwarła bukłak z mlekiem, dała mu się napić i nakryła go na powrót.(Sdz 4, 19)
W oryginale jest: „otworzyła tedy łagiew mleka…” stąd niektórzy przypuszczają, że napoiła go winem, aby upitemu łatwiej odebrać życie. Wynika to z faktu, że w takich łagwiach nie przechowuje się mleka, chyba, że tylko na krótki czas, kiedy przygotowuje się je do wyrobu masła. Beduini wlewają śmietanę do takich miechów i przez uderzanie wyrabiają masło. Sam teks jednak sprzeciwia się przypuszczeniu o napojeniu Sysery winem.
Wg Izaaka Cylkowa – już samo podanie napoju było znakiem gościnności.
20"Czuwaj przy wejściu do namiotu - rzekł jej - a gdyby ktoś nadszedł i zapytał mówiąc: "Jest tu kto?" - odpowiedz: "Nie ma"". 21 Lecz Jael, żona Chebera, wzięła palik od namiotu, uchwyciła młot w rękę, i zbliżając się cicho do niego, przebiła jego skroń palikiem, tak że ten utkwił w ziemi, [Sisera] spał bowiem głęboko, wyczerpany do ostatka. W ten sposób zginął.(Sdz 4, 20-21)
Kołkiem do namiotu….takie kołki robiono z twardego drewna, a kobieta nie miała w namiocie innego przedmiotu, którego mogłaby użyć do morderstwa. Jest zastanawiające, że Jaela będąc w przyjaźni z Jabinem tak postąpiła z jego wodzem, najwyraźniej dowiedziała się o zwycięstwie Izraelitów i przyłączyła do nich. Zgodnie z przekonaniami starożytnych co do taktyki wojny – zabicie głównodowodzącego było równoznaczne z zakończeniem wojny.
22Tymczasem nadszedł Barak ścigając Siserę. Jael wyszła naprzeciw niego: "Wejdź - rzekła do niego - a pokażę ci człowieka, którego szukasz". Wstąpił do niej, a oto Sisera leżał martwy, z palikiem w skroni. 23Tak Bóg w tym dniu uniżył przed Izraelitami Jabina, króla Kanaanu. 24 Ręka zaś Izraelitów uciskała coraz mocniej Jabina, króla Kanaanu, aż do całkowitej jego zagłady.(Sdz 4, 24)
Ze słów Jaeli wynika, że chlubiła się swoim czynem, chcąc przypodobać się zwycięzcy. Auto świętej księgi ani nie chwali ani nie gani czynu Jaeli, lecz jako historyk obiektywnie o nim wspomina
LIT: http://iktotuzmysla.salon24.pl/604208,historycznosc-i-logika-ksiegi-sedziow-po-prostu-powala
