1Potem rzekli do niego mężowie Efraima: "Cóż to za sposób postępowania z nami, żeś idąc walczyć z Madianitami nie wezwał nas?" I bardzo się z nim spierali. 2 Odpowiedział im: "Czy teraz uczyniłem coś większego w porównaniu z wami? Czyż nie lepszy jest ostatni zbiór u Efraima niż pierwszy u Abiezera? 3 W wasze ręce wydał Bóg dowódców madianickich: Oreba i Zeeba. Cóż więcej mogłem uczynić w porównaniu z wami?" Na te słowa uspokoiło się ich oburzenie przeciwko niemu. (Sedz 8, 1-3)
Pokolenie Efraima przez wzgląd na to, że pochodzi od Józefa. Następnie biorąc pod uwagę swoją liczebność i zasługi zdobyte.
Wers 1… Cóż to znaczy... Żal Efraimitów, że nie zostali przez Gedeona powołani na wojnę. Niezadowolenie tak silnego pokolenia mogło się przyczynić do rozterek we wewnętrznych w całym społeczeństwie, dlatego też Gedeon stara się usilnie, aby owe nieporozumienie zażegnać
W. 2. Czyż nie są lepsze podbierki – Bardzo skromna odpowiedź Gedeona. Abi-zera to ród Gedeona. Cóż on jednak znaczy wobec zasług Efraima. Ostatni w Efraimie, których nazywa pobierkami, czyli szczątkami pozostałymi po winobraniu znaczą więcej aniżeli ci co są pierwszymi w rodzie Gedeona.
3 Wszak w ręce wasze… Pretensje Efraimitów nie są słuszne. Przecież i podczas tej wojny okryli się sławą, bo oto obaj wodzowie madianiccy, Oreb i Zeeb wpadli w ich ręce. Czemuż, więc burzą się i wprowadzają rozdwojenie z życie narodu. Te argumenty trafiły Efraimitom do przekonania i przestali wnosić pretensje do Gedeona.
4Potem Gedeon przybył nad Jordan i przeprawił się on sam razem z trzystu mężami, którzy z nim byli, a byli oni znużeni i głodni. 5 Rzekł więc do mieszkańców Sukkot: "Dajcie, proszę, po bochenku chleba oddziałowi, który idzie za mną, gdyż jest znużony, a jestem w pościgu za Zebachem i Salmunną - królami madianickimi". 6 Odpowiedzieli mu zwierzchnicy z Sukkot: "Czyż dłoń Zebacha i Salmunny jest już w twoim ręku, żebyśmy mieli dać chleba twojemu wojsku?" 7 Odpowiedział im Gedeon: "Kiedy Pan wyda w rękę moją Zebacha i Salmunnę, wówczas wymłócę ciała wasze cierniami pustyni i ostami". 8 Udał się stamtąd do Penuel i tymi samymi słowami, co poprzednio, zwrócił się do jego mieszkańców. Penuelczycy odpowiedzieli mu tak, jak poprzednio mieszkańcy Sukkot. 9 Penuelczykom dał podobną odpowiedź jak mieszkańcom Sukkot: "Kiedy wrócę w pokoju, zburzę tę twierdzę". (Sędz 8, 4-9)
W. 4. Znaczna jednak część Madianitów zdołała uciec na wschód od Jordanu i stanowili poważną siłę, jak się okazuje z wersa 10. Gedeon chce wyzyskać korzystne położenie dla siebie i nie dopuścić do ponownej organizacji hufców madianickich.
W. 5. Do ludzi ze Sukkoth…Sukkoth oraz Penuel, por. Rdz 33,17 – Miejscowości na wschód od Jordanu w pobliżu rzeki Jabbok
W. 6. Już jest w twoim ręku... Mieszkańcy Sukkoth odpowiadają, że nie dawali posiłków, ponieważ uważali wojnę za skończoną, skoro cała siła (pięść) obydwóch królów madianickich jest złamana. Królowie Zebah i Calmuna nie byli pochwyceni, ale mieszkańcy Zajordania i tak uważali ich za pokonanych. Według prawa ówczesnego wojsko miało prawo pobierania haraczu w czasie trwania napadów wojennych. Ale w czasie pokoju mieszkańcy nie byli obowiązani ponosić ciężarów.
Z kolei Izaak Cylkow uważa, że wręcz przeciwnie, mieszkańcy Sukkot, widząc skromne siły Gedeona, uważali, że jest on zbyt słaby, aby z potęgą Madianitów mógł się mierzyć. Gdyby Gedeon przegrał, miasta, które udzieliły mu pomocy zostałyby krwawo ukarane przez szejków madianickich.
W. 7. Gedeona ta czy tamta odpowiedź nie zadawala. Oświadcza owym mieszkańcom, że jak tylko upora się z wrogiem, nie omieszka należycie ukarać nieczułych na potrzeby żołnierskie. Cierniami pustyni... Ciernie pustyni posiadają silne i ostre kolce. Użyty jest czasownik wymłócić, to oznacza, że chłosta, czyli w ogóle kara będzie bardzo surowa. Wyraz kalce, heb., barkanim.. Jest użyty tylko raz jeszcze w w . 16. Nie wiadomo, o jakich kolcach jest tu mowa
8. Penuel... Por. w. 5. Odpowiadają w ten sam sposób, co mieszkańcy Sukkoth; wina ich musiała być większą, ponieważ większa ich czeka odpowiedzialność, jak wskazuje wiersz następny.
10Zebach i Salmunna byli w Karkor, przy czym wojsko ich wynosiło około piętnastu tysięcy mężów. Była to reszta wojska ludu ze Wschodu. Liczba poległych dochodziła bowiem do stu dwudziestu tysięcy dobywających miecza. 11 Drogą mieszkańców namiotów przeszedł Gedeon na wschód od Nobach i Jogbeha i uderzył na obóz, który czuł się bezpiecznie. 12 Zebach i Salmunna uciekli, lecz on ich dopędził i pojmał obu królów madianickich, Zebacha i Salmunnę, a cały obóz rozbił.(Sędz 8, 10-12)
W. 10. Karkor, miejscowość nieznana. Liczba jest niezmiernie wielka. Trudno wyobrazić sobie, aby pokolenia koczownicze zgromadziły takie masy ludzi w rynsztunku wojennym. Biorąc pod uwagę obozy a kobietami, dziećmi liczba musiałaby przekraczać pól miliona. Mowa jest o drodze karawanowej, którą przeciągały plemiona koczownicze, to jest prowadzącej od Zajordania ku Eufratowi. Nobab i Jogbecha nie są bliżej znane, prawdopodobnie kierunku południowo-wschodnim od Jabboku. Por. Li 32,42 Należy przypuszczać, że Gedeon okrążył obóz i napadł nich znienacka, dla
tego odniósł tak wielkie zwycięstwo.
W 12 Jeszcze dalej musiał się udać w kierunku wschodnim, skoro pojmał uciekających obydwóch królów madianickich. Ci mogli mieć otwartą drogę do ,ucieczki tylko ku stepom.
13Po bitwie wracał Gedeon, syn Joasza, poprzez wzgórze Chares. 14 Zatrzymawszy młodzieńca spośród mieszkańców Sukkot, przepytał go, a on spisał dla niego przywódców Sukkot i jego starszych mężów. 15 Udawszy się do mieszkańców Sukkot rzekł: "Oto Zebach i Salmunna, z powodu których urągaliście mi mówiąc: Czyż dłoń Zebacha i Salmunny jest już w twoim ręku, byśmy dali chleba twoim znużonym ludziom?" 16 Pojmawszy zatem starszych miasta oraz wziąwszy ciernie pustyni i osty, ukarał nimi mieszkańców Sukkot. 17 Zburzył ponadto twierdzę Penuel i zabił mieszkańców tego miasta. 18 Następnie zwrócił się do Zebacha i Salmunny: "Jacy to byli mężowie, których zabiliście pod Taborem?" Odpowiedzieli: "Podobni do ciebie. Każdy z nich miał wygląd syna królewskiego". 19 "To byli moi bracia, synowie mojej matki!" - odpowiedział - "Na życie Pana! Gdybyście ich żywych puścili, nie zabiłbym was". 20 Potem dał rozkaz Jeterowi, pierworodnemu swemu synowi: "Wstań! Zabij ich!" Lecz młodzieniec nie wydobył miecza, gdyż się bał; był bowiem jeszcze chłopcem. 21 Wtedy rzekli Zebach i Salmunna: "Wstań ty i wymierz nam cios, gdyż jaki mąż, taka i jego siła". Powstał więc Gedeon i zabił Zebacha i Salmunnę, a następnie zabrał półksiężyce wiszące na szyjach ich wielbłądów. (Sedz 8, 13-21)
W. 13. Obok stoków Haresu... To znaczy u podnóża góry Hares, która jest niedaleko Sokkoth, por. 1,35 i 2,9 .
W. 14. A pojmawszy chłopca... Nie posiadał przedtem dokładnych wiadomości co do mieszkańców Sukboth. Pragnąc wymierzyć zapowiedzianą karę, korzysta z takich samych sposobów. jakimi i dzisiaj na wojnie straż wywiadowcza się posługuje.
W. 15. Zapowiedź wykonania kary.
W. 16. Tylko starsi, jako przedstawiciele miasta, zostali ochłostani.
W.17. Nierównie surowsza karana mieszkańców Penuel, ponieważ ich przewinienie musiało być większe.
W 18. Jak wyglądali... Szczegół, który w opisie bitwy nie był wzmiankowany. Odpowiedź królów posiada charakter pochlebczy; sądzą, że może w ten sposób złagodzą surowość wymiaru kary.
19. To byli bracia... Do wymiaru kary przybywa powód nowy, a mianowicie prawo pomsty, czyli mściciela krwi. Gedeon musiał pomścić, czyli ukarać za krew braci.
20. Nie wyciągnął.. Jako młody wiekiem i niedoświadczony, bał się wyciągać miecz, tracąc odwagę. Skazani na śmierć nie proszą o przebaczenie, wiedzą bowiem, że jako jeńcy, obciążeni jeszcze zabójstwem braci Gedeona, nie może im przysługiwać darowanie.
21. Zwracają się do Gedeona, aby im wymierzył cios. Był to moment tragiczny. Obawiali się śmierci z ręki młodocianego nyso, ponieważ mógłby ich pokaleczyć i przyprawić o większe cierpienia; wolą zginąć o razu. I zabrał półksiężyce... Ozdoby zawieszone na szyjach wielbłądów. Wielbłądy, używane pod wierzch dla osób postawionych za wysokich stanowiskach, były ubierane w
bardzo ozdobną i niekiedy kosztowną uprzęż. Na szyi wielbłąda zawieszano dzwoneczki, pompony, różne ozdoby metalowe w postaci kółek, półksiężyców, niekiedy wysadzanych drogimi kamieniami.
22W tym czasie mężowie izraelscy rzekli do Gedeona: "Panuj nad nami, ty, twój syn i twój wnuk, ponieważ wybawiłeś nas z rąk Madianitów". 23 Lecz Gedeon im odpowiedział: "Nie ja będę panował nad wami ani też mój syn: Pan będzie panował nad wami". 24 Zwrócił się następnie do nich Gedeon: "Mam do was usilną prośbę: niech każdy da mi nausznicę ze swego łupu". Pobici mieli bowiem złote nausznice, bo byli Izmaelitami. 25 "Chętnie damy!" - odpowiedzieli. Rozpostarli więc płaszcz i każdy rzucał na niego po nausznicy ze swego łupu. 26 Waga złotych nausznic, o które prosił, wyniosła tysiąc siedemset syklów złota, nie licząc półksiężyców, kolczyków i purpury, które nosili królowie madianiccy, ani też nie licząc łańcuszków, wiszących na szyjach wielbłądów. 27 Gedeon sprawił z nich efod, który umieścił w miejscowości swojej, Ofra. Wszyscy więc Izraelici czcząc go dopuścili się nierządu. To bowiem stało się sidłem dla Gedeona i jego domu.
28 Tak oto Madianici zostali poniżeni wobec Izraelitów i nie podnieśli już więcej głowy, a kraj zażywał spokoju przez czterdzieści lat, to jest przez czas życia Gedeona. 29 Jerubbaal, syn Joasza, wrócił i mieszkał w swoim domu. 30 Gedeon miał siedemdziesięciu własnych synów, miał bowiem wiele żon. 31 Jedna z drugorzędnych jego żon, mieszkająca w Sychem, urodziła mu syna, którego nazwał imieniem Abimelek. 32 Po jakimś czasie Gedeon, syn Joasza, umarł w szczęśliwej starości i pochowano go w grobie Joasza, ojca jego, w Ofra Abiezera.(Sedz 8, 22-32)
22. Króluj nam... Rządy Gedeona były niezmiernie dla Izraela pomyślne. Lud wiedział, że tylko jemu zawdzięcza uwolnienie od jarzma madianickiego. Uważał więc, te stałe rządy tak uzdolnionego przewodnika, który by cięgle czuwał i zapobiegał rozwojowi niepomyślnych wypadków, byłyby daleko lepsze, aniżeli sprawowanie władzy w sposób dorywczy. Powodowani tymi przekonaniami, chcą go obrać królem z prawem następstwa jego potomków. U ludów sąsiednich istniała
władza królewska; Izraelici byli zdania, że władza królewska jest lepsza i dla narodu korzystniejsza, aniżeli rządy sędziowskie, dlatego też powstała po raz pierwszy za rządów Gedeona inicjatywa utworzenia władzy królewskiej.
Naród wystąpi jeszcze daleko silniej za czasów Samuela z żądaniem króla i podówczas dopnie swego celu.
23. Odpowiedź odmowna, zgodnie z zasadą teokratyczną, gdzie tylko Bóg panuje, por 1 S 8,7 .
24 Dajcie mi każdy pierścień. Prawdopodobnie jest mowa nie tylko u pierścionkach złotych, ale również o różnych wisiorkach i kolczykach, które u ludów pogańskich na Wschodzie posiadały znaczenie amuletów. Por. Rdz 24,47 Hb 42,11 i td.
25. Rozciągnąwszy tedy chustę...Chusta, po heb. simla, oznacza wierzchnią szatę tj. wielką chustę, którą się okrywano.
26. Tysiąc siedemset... Ilość złota była dość pokaźna; Cała waga wynosi 24 kg. 400 gr., czyli wartość 3 mln zł według obecnej wartości złotego. Była to tylko część zebranych skarbów; o innych jest mowa w dalszym ciągu.
27. Uczynił a tego efod... Efod jedna a szat używanych przez arcykapłana, por. Wj 26,6-12. Ponieważ jest mowa a zużyciu kruszców w tak znacznej ilości, niektórzy przypuszczają, że nie chodzi tu o efod z ścisłym znaczeniu, lecz autor ma na myśli jakąś inną pamiątkę. Efod w znaczeniu etymologicznym, jest okryciom, oprawą. Mogła to być figura (pomnik) okryta złotą oprawą dla przyozdobienia ołtarza wystawionego przedtem przez Gedeona (zob. 6,24).
Ludność, skłonna do bałwochwalstwa, zaczęła a czasem oddawać owej figurze kult, jaki oddawano bałwanom pogańskim. Por. Li 21,9, 2 Kr 18,4 itd. Wg. tradycji rabinackiej był to płaszcz kapłański, któremu zaczęto się kłaniać, jako przedmiotowi wyobrażającemu bóstwo. (Wj 28,6). Sidłem dla Gedeona... Piękna intencja Gedeona wiała bardzo smutne następstwa dla jego rodu, por. 91-5. Wszelkie wyobrażenia w postaci i figur itp., byty bardzo surowo zabronione przez prawo Mojżeszowe.
28. Wywalczone zwycięstwo zapewniło zupełny spokój na okres życia jednego pokolenia.
29. Wyruszył Jerubbaal... Mowa o Gedeonie. Załatwiwszy sprawy publiczne, wycofał się do życia prywatnego.
30. Mnóstwo synów, czyli wielki ród, świadczył o wybitnych wpływach w życiu społecznym.
Wielka ilość żon znowu była dowodem o zamożności. Wzmianka jest przytoczona po to, oby zwrócić uwagę, że ród Gedeona stał się bardzo zamożnym i wielce wpływowym.
31. A nałożnica jago... To znaczy żona drogiego rzędu jak Agar (Rdz 17,1), Bilcha i Zilpa (Gn 30,3-9). Szczegół jest przytoczony po to, aby zrozumieć wypadki, o jakich będzie mowa w rozdziale następnym.
32. Groby rodzinne po większej części wykuwano w skale.
33Po śmierci jednak Gedeona Izraelici znów się odwrócili [od Pana]. Uprawiali nierząd z Baalami i ustanowili Baal-Berita swoim bogiem. 34 Izraelici znów nie pamiętali o Panu, Bogu swoim, który ich wybawił z rąk wszystkich wrogów dokoła. 35 Nie okazali też życzliwości domowi Jerubbaala-Gedeona w zamian za wszystkie dobrodziejstwa, jakie wyświadczył on Izraelowi. Sędz 8, 33-35)
33. Baal-Berith... Po śmierci Gedeona lud popada w bałwochwalstwo. Ustawili sobie postać bóstwa fenickiego, por. Sęd 9,4,46. Baal-berith oznacza: Bani przymierza. Zawierały plemiona pogańskie przymierze ze swoimi bóstwami jak Izraelici z Jahwe
34 Uwaga autora. Ubolewa, że Izrael tak prędko zapomniało prawdziwym Bogu, jakim jest Jahwe.
35. I nie okazali wdzięczności...Ród Gedeona za jego życia odznaczał się religijnością Autor ubolewa, że nie poszli za lego przykładem, lecz wprowadzili bóstwa
pogańskie. Tak łatwe przenikanie kultu pogańskiego do środowisk izraelskich dowodzi, że Izraelici nie stronili od rodów kananejskich, lecz obcując z nimi, przejmowali kult bałwochwalczy. Skoro zapomnieli o kulcie Boga, znaczy nie rozumieli tych wszystkich dobrodziejstw, jakie sprowadził Gedeon, dzięki błogosławieństwu i stałej opiece Bożej. Gedeon, jako wódz i wybawca ludu, jest typem Chrystusa, który ostępu o niebios, aby ludzkości dać zbawienie. Ci, co zaufali Gedeonowi , odnieśli zwycięstwo nad silniejszym od siebie wrogiem. Kto ufa Chrystusowi, nie dozna zawodu.
