Znaleziono żelazny najstarszy pług świata z Księgi Samuela!!

¹Saul miał... lat, gdy został królem, a dwa lata panował nad Izraelem.(1 Sm 13, 1)

Na początku opowiadania o zma­ganiach z wrogiem zamieszczona zosta­ła jednak notatka chronologiczna. Wulgata tłumaczy ją w ten sposób:Filius unius anni erat Saul, cum regnare coepisset, duobus autem annis regna- vit super Israel.W LXX brak tego zdania. TM dosłownie tłumaczyć na­leżałoby w ten sposób: ,,Saul miał rok, gdy zaczął królować, a Izraelem rządził dwa lata”. Zdanie to, jak wi­dać, nie ma sensu, jeżeli należałoby je rozumieć jako określenie czasu. M. Noth wnioskuje z tej notatki, że rządy Saula nad Izraelem trwały bardzo krót­ko, bo tylko dwa lata (por.Geschichte Israels,Berlin 1963, 163). Trudno się jednak z tym zgodzić, jeżeli się weźmie pod uwagę szereg wojen pro­wadzonych przez tego króla. Wg R. Kittela w drugiej części zdania nastą­piła pomyłka przy przepisywaniu tekstu. Liczbę „dwa” odpowiadającą literze hebr.betumieszczono zamiastkaf= dwadzieścia. Natomiast w pierwszej części zdania nie ma według Kittela żadnej liczby, gdyż zaginęła. Stąd należałoby czytać „Saul miał... lat, gdy zaczął królować, a Izraelem rządził lat dwadzieścia” (por.Biblia Hebraica,Stuttgart, 422).

Olatach działalności Saula można mówić w przybliżeniu na podstawie wykopalisk archeologicznych. Wiado­mo, że Szilo zostało zniszczone ok. r. 1050.Działalność Samuela osiągnęła swój punkt szczytowy ok. r. 1030, Saul zaś został królem ok. r. 1020. Pierwszym wydarzeniem za jego pa­nowania było wyzwolenie Jabesz i odparcie Filistynów. Potem Saul po­święcił czas na budowę umocnień obronnych, na organizowanie armii, na wyprawy przeciw Moabitom, Ammonitom, Edomitom i władcom Ara­mu. Aby dokonać tych czynów poli­tycznych i militarnych, dwadzieścia lat nie jest okresem zbyt długim

²Saul wybrał sobie trzy tysiące ludzi z Izraelitów. Dwa tysiące pozostało przy Saulu w Mikmas i na wzgórzu Betel, tysiąc zaś przy Jonatanie w Gibea Beniamina, a resztę wojska rozpuścił do domów.

³Jonatan pobił załogę filistyńską, która była w Geba. Usłyszeli to Filistyni. Saul oznajmił o tym głosem trąby w całym kraju, mówiąc: "Niech usłyszą o tym Hebrajczycy!" ⁴ Wszyscy Izraelici usłyszeli to, co mówiono: Saul pobił załogę filistyńską, a Izrael z tego powodu znienawidzony został przez Filistynów. Zwołano lud, aby wyruszył za Saulem do Gilgal.(1 Sm 13, 2-4)

Skutkiem zwycięskiej walki Saula z Filistynami pod Eben-Haezer nastąpiła jedynie kilkuletnia przerwa w przeprowadzaniu zaborczych planów odwiecznych wrogów, starających się podbić górzyste tereny Palestyny przed jordańskiej. Filistyni zresztą rozciągali kontrolę nad środkowymi terenami zajmowanymi przez Izraelitów. Np. w Geba, w niedalekiej odległości od miejsca pochodzenia Saula, znajdował się garnizon filistyński. A przecież Geba nie jest zbyt oddalona od Gibea i Jerozolimy. Leży prosto na północ od późniejszej stolicy Dawida. Stąd rzeczywiście było łatwo dokonywać lustracji okolicznych ziem. Zadaniem tych rozstawionych straży było czuwać nad tym, by Izrael pozostawał bez oręża wojennego. Na terenach zamieszkałych przez Izraelitów nie było żadnej kuźni, gdzie mogliby oni przygotować sobie narzędzia pracy z żelaza (ten sam rozdział poniżej - 13, 19). Z Księgi Sędziów wynika, że dawniej pod tym względem była sytuacja dla Izraela o wiele korzystniejsza (Sdz 3, 12). Wtedy Izraelici wystąpili przeciw Moabitom uzbrojeni w miecze. Tak samo uzbrojeni byli do walki z Madianitami i Amalekitami (Sdz 7, 13 nn; por. też 20; 9, 54). Teraz w walce z Filisty­nami, w czasach Saula, a więc o wie­le późniejszych, nie posługiwali się tą bronią.

Filistyni zezwalali wprawdzie Izraelitom na zaopatrywanie się w narzędzia z żelaza, potrzebne do uprawy roli, ale zamawiane u nich po wysokiej cenie. Za wykonanie ostrza do pługa żądalipajim.Nie wiedziano dotąd, co oznacza ten wyraz. Ostatnie wykopaliska pozwalają stwierdzić, że chodzi tu o jakiś pieniądz. Znaleziono ciężarki wykonane z różnych materiałów: w Jerozolimie z brązu, w Gezer z marmuru, w Tell en-Nasbeh w Bet-Szur z kamienia, ale na wszystkich był umieszczony jednaki napis:pjm— co jest prawdopodobnie formą podwójną odpeh.Uczeni uważają, że chodzi tutaj o dwie trzecie znanego pieniądza — sykla.

Początek ery żelaza rozpoczął się w Palestynie wraz z wędrówkami ludów morza. To potwierdza również archeologia.Najstarszy pług żelazny znaleziono w Gibea, w miejscowości Saula, pochodzący właśnie z jego czasów.Z czasów Dawida jest już szereg wykopalisk, które świadczą o używaniu żelaza przez ówczesnych mieszkańców. Dowodzą one, że wraz z Dawidem nadszedł czas wyzwalania się w tej dziedzinie spod zależności od Filistynów. Uprawianie monopolu wyrobów żelaznych przez silniejsze narody wobec narodów słabszych jest "znane w historii od dawna.Por. P l i n i u s,Historia naturalis,

            4.Nowy król zgromadził wokół siebie niewielką grupę żołnierzy. Autor podaje liczbę tej grupy: trzy tysiące. Termin hebr.’elefnależy jednak, jak poprzednio, tłumaczyć przez „ród”, „grupa”. Saul powołał więc do siebie trzy grupy bojowe. Dwie grupy pozostały wraz z Saulem w Mikmas obecnie Mukmas — 14 km na pół­noc od Jerozolimy, a w pobliżu Betel. Jedna grupa natomiast została odkomenderowana pod dowództwo Jonatana, syna królewskiego. Jonatan stacjonował w Gibea, oddalonym 6 km na północ od Jerozolimy. W ten sposób stanowisko filistyńskie w Geba znalazło się w kleszczach. Jonatan zainicjował z południa atak na to stanowisko, które było najuciążliwszym dla Izraela, gdyż z niego nadzorowano wszystkie poczynania. Wystąpienie Jonatana było wypowiedzeniem wojny. Saul zdawał sobie z tego sprawę, że przeważający pod względem uzbrojenia Filistyni otrząsną się z zaskoczenia i zbiorą siły. W tym celu zawiadomił wszystkich swoich poddanych o wypadkach i zarządził stawienie się w Gilgal.

⁵Również i Filistyni zgromadzili się do walki przeciw Izraelowi: trzy tysiące rydwanów i sześć tysięcy konnicy, piechoty zaś było tak wiele, jak piasku nad brzegiem morza. Przybywszy rozłożyli obóz w Mikmas, po wschodniej stronie Bet-Awen.(1 Sm 13, 5)

           Zgodnie z przewidywaniami króla Filistyni zmobilizowali wielką siłę przeciw Izraelowi. Autor przedstawia tę sytuację bardzo plastycznie mówiąc, że wozów wojennych było 3 tysiące, 6 tysięcy kawalerii i niezliczona ilość piechoty — „jak piasku nad brzegiem morza”. Również i tutaj należy rozumieć słowo’elef, jako „grupę”, „ród”, a nie „tysiąc”. Warto zauważyć, że zamiast „trzy tysiące” (jak podajeLXX)wozów wojennych, TM ma — „trzydzieści tysięcy”, co jeszcze więcej uniemożliwia uznanie liczby wozów za wiarygodną. Jeżeli natomiast’elefbędzie rozumiany, jako „grupa”, „ród”, wtedy liczba wozów wojennych i kawalerii będzie utrzymana w granicach możliwości. Podstawą przyjęcia takiej interpretacji w tym wypadku jest to, że Filistyni walczyli jak Grecy pod Troją: ustawiali się do bitwy wg rodów. Przygotowali, więc do walki 30 grup bojowych z poszczególnych rodów, z których każda miała swój wóz bojowy.

           Trudno zrozumieć relację o kawalerii filistyńskiej, bo pojawia się ona dopiero w czasach późniejszych.Czy Filistyni posługiwali się końmi? Wiadomo z tabliczek amarneńskich, że faraon Amenofis III otrzymał w darze od Tuszratty, króla państwa Mitanni (Hurytów), konie i wozy. Podobne podarunki otrzymali faraonowie od Burraburiasza, Kassyty i króla Babi­lonii.Podręcznik o koniachznaleziony w archiwum królewskim w Boghazkoi świadczy o handlu końmi. Czy w takim raziepâràsîmodnosi się w tekście do koni? Raczej tak. Filistyni bowiem reprezentowali niewątpliwie wyższą kulturę niż np. Izraelici i utrzymywali kontakty z narodami, które korzystały z usług konia. Przybyli z północy, a tam właśnie używano koni w prowadzeniu wojen.

Ilość piechoty nie została wyszczególniona. Słowa „jak piasku nad brzegiem morza” oznaczają, że była to liczba stosunkowo duża. Takie ogólne oznaczenie większej liczby wojska lub w ogóle ludzi jest znane

⁶Kiedy Izraelici spostrzegli, że są w niebezpieczeństwie, jako że gromada podeszła już blisko, pochowali się w jaskiniach, rozpadlinach, skałach, dołach i cysternach. ⁷ Hebrajczycy tymczasem przeprawili się przez Jordan do ziemi Gada i Gileadu. Ponieważ Saul był w Gilgal, odchodził od niego cały naród strwożony.(1 Sm 13, 6-7)

6. Izraelici widząc ruchy wojsk filistyńskich, ich uzbrojenie, ich ilość, przestraszyli się bardzo. Pochowali się do kryjówek: rozpadlin, cystern i jaskiń. Wielu uciekło na wschodnią stronę Jordanu. Zostali oni nazwani Hebrajczykami, tak jak Izraelitów nazywały ludy sąsiadujące z nimi. Nieprzyjaciele Izraela rozłożyli obóz po wschodniej stronie Bet-Awen, tj. Betel. Nazwa użyta w tym miejscu jest, bowiem tylko innym określeniem tego samego miasta — sławnego sanktuarium izraelskiego (por. Simons, 316, § 675)

⁸Siedem dni czekał, stosownie do terminu podanego przez Samuela. Samuel nie przychodził jednak do Gilgal, dlatego odchodził lud od Saula. ⁹ Wtedy Saul rzekł: "Przygotujcie mi całopalenie i ofiarę biesiadną". I złożył całopalenie.(1 Sm 13, 8-9)

             W.8. Saul też przemieszczał swoje wojska. Spod Mikmas i Betel ściąg­nął dwa oddziały i skoncentrował pod Gibea. W Gilgal ćwiczył żołnierzy. Nie było czasu na stracenie. Filistyni zgromadziwszy wojsko łatwo mogliby się przedostać nawet w dolinę Jordanu. Saul musiał się temu przeciwstawić. Tymczasem był skrępowany tym, co Samuel postanowił, że przybędzie za dni, aby złożyć ofiarę przed bitwą. Czekał, więc przez cały ten czas, mimo że topniały szeregi jego z trudem zebranej armii. Takie zaś było prawo wojny, że należało przedtem złożyć ofiarę oraz wysłuchać woli bóstwa (zob. tekst, mówiący o rozpoczęciu wojny, pochodzący z Ugarit, ANET, 143 e). Izraelici uważali prowadzone wojny za święte i dlatego również musiały one być rozpoczęte złożeniem ofiary (por. Joz 1, 1; 20, 18. 23. 28). Kiedy więc Saul nie mógł się doczekać Samuela, a widział, że wyczekiwanie źle wpływa na wojsko, złożył ofiarę bez udziału proroka. Tekst nie pozwala przypuszczać, że Saul sam, osobiście złożył ofiarę. Mógł posłużyć się do tej czynności jakimś kapłanem.Por. A.Medebielle,Les livres de Samuel,w:La sainte Bibie

¹⁰Zaledwie skończył składać całopalenie, przybył właśnie Samuel. Saul wyszedł naprzeciw niego, aby go pozdrowić. ¹¹ Rzekł Samuel: "Cóż uczyniłeś?" Odpowiedział Saul: "Ponieważ widziałem, że lud ode mnie odchodzi, a ty nie przybywasz w oznaczonym czasie, gdy tymczasem Filistyni gromadzą się w Mikmas, ¹² wtedy sobie powiedziałem: Filistyni zstąpią do mnie do Gilgal, a ja nie zjednałem sobie Pana! Przezwyciężyłem się więc i złożyłem całopalenie". ¹³ I rzekł Samuel do Saula: "Popełniłeś błąd. Gdybyś zachował przykazanie Pana, Boga twego, które ci nałożył, niechybnie umocniłby Pan twoje panowanie nad Izraelem na wieki. ¹⁴ A teraz panowanie twoje nie ostoi się. Pan wyszukał sobie człowieka według swego serca: ustanowił go Pan wodzem swego ludu, nie zachowałeś bowiem tego, co ci Pan polecił".(1 Sm 13, 10-14)

Tragedią Saula jest to, że nie zaufał Samuelowi, który występował w imieniu Jahwe. Nie zaufał Bogu, i dlatego nic dziwnego, że Jahwe odbierze mu królestwo. Brak wierności wobec właściwego króla Izraela jest osobistym nieszczęściem Saula. A byłoby inaczej, gdyby pozostał wierny — Jahwe umocniłby panowa­nie jego nad Izraelem na wieki. Saul jednak nie zostaje natychmiast pozbawiony władzy królewskiej. Nie natym polega jego odrzucenie. Jest ono negacją tego, co później przez usta Natana przyrzeka Bóg następcy Saula, Dawidowi: „Nie cofnę od niego mojej łaskawości, jak ją cofnąłem od Sa­ula” (2 Sm 7, 15).

¹⁵Samuel wstał i wyszedł z Gilgal, <by pójść swoją drogą. A pozostały lud poszedł za Saulem naprzeciw wojownikom i przybył z Gilgal> do Gibea Beniamina. Saul dokonał przeglądu ludu, znajdującego się przy nim w liczbie około sześciuset ludzi. ¹⁶ Saul, syn jego Jonatan i lud, który się przy nim znajdował, zostali w Gibea Beniamina, Filistyni zaś obozowali w Mikmas.
¹⁷ Z obozu filistyńskiego wyruszył oddział niszczycielski w liczbie trzech hufców. Jeden hufiec udał się w drogę do Ofra, do ziemi Szual. ¹⁸ Inny zaś hufiec skierował się w drogę do Bet-Choron, jeszcze inny hufiec poszedł drogą ku granicy biegnącej nad doliną Seboim w kierunku pustyni.
¹⁹ W całej ziemi izraelskiej nie było [wtedy] żadnego kowala, dlatego że mówili Filistyni: "Niech Hebrajczycy nie sporządzają sobie mieczów i włóczni!" ²⁰ Wszyscy Izraelici chodzili do Filistynów ostrzyć swój lemiesz, topór, siekierę lub motykę. ²¹ Potem płacili za ostrzenie lemiesza i topora dwie trzecie sykla, a jedną trzecią sykla za siekierę lub motykę. ²² Tak się więc stało, że w czasie wojny nikt z ludzi, którzy byli z Saulem i Jonatanem, nie miał ani miecza, ani włóczni; mieli je tylko Saul i syn jego, Jonatan.
²³ Straże filistyńskie wyruszyły ku wąwozowi koło Mikmas. (1 Sm 13, 15-23)