Walka Jonatana z Filistynami z Księgi Samuela-historyczne!!!

¹ Pewnego dnia odezwał się syn Saula, Jonatan, do swego giermka: "Chodź, podejdziemy do straży filistyńskiej, znajdującej się po stronie przeciwległej". Ojcu swemu nic o tym nie wspomniał. ² Saul tymczasem siedział koło granicy Gibea pod drzewem granatu rosnącym obok Migron. Około sześciuset mężów znajdowało się przy nim. ³ Achiasz syn Achituba, brata Ikaboda, syna Pinchasa, syna Helego, kapłana Pańskiego w Szilo, nosił wtedy efod. Lud nie wiedział, że odszedł Jonatan (1 Sm 14, 1-3)

Filistyni pewni swej supremacji nad Izraelem, już to z powodu uzależnienia go od swoich znawców sztuki kowalskiej, już też z powodu lepszego i nowo­cześniejszego uzbrojenia, wyruszyli, jak to już wspomniano, w trzech kie­runkach, aby zadać klęskę Saulowi (13, 17). Jeden oddział udał się na północ do Ofry, drugi na zachód w kierunku Bet-Choron, trzeci zaś ,,ku granicy biegnącej nad doliną Seboim”. Butnym Filistynom postanowił prze­ciwstawić się Jonatan, i to bez powia­domienia o tym ojca (co potwierdza w. 17), zdając sobie równocześnie sprawę z dysproporcji między swoimi siłami a wojskiem nieprzyjaciela.

Relacja ta wskazuje przede wszy­stkim, że wojsko Saula znajdowało się w kilku punktach, które strategicznie były dogodne. Sam król z grupą żoł­nierzy zajął pozycję na wzgórzu Geby, natomiast Jonatan znajdował się na południowy zachód od Mikmas, na Tell el-Miriam. Jemu było łatwiej obserwować to wszystko, co się działo w Wadi el-Medineh i Wadi es-Suwenit.

Saul siedział pod drzewem grana­tu obok Migron — obok placu). Był z nim kapłan Achiasz, tzn. „Jahwe jest mym bratem”), syn Achi­tuba, a brat Ikaboda, który z kolei był synem Pinchasa, znanego już syna Helego. Achiasz więc — jak wynika z genealogii — był prawnukiem Helego. Posiadał on efod, czyli szatę kapłańską, której używano w wypadku jakichś nadzwy­czajnych wydarzeń; służyła ona do zapoznawania się z wolą Jahwe. Właśnie Saul, znajdujący się w sytua­cji wyjątkowo niewdzięcznej, pragnął za pośrednictwem kapłana i jego szaty uzyskać wypowiedź dotyczącą się wy­ników walki, do której musiał stanąć.

 

⁴ Między wąwozami, które chciał przejść Jonatan, aby dostać się do straży filistyńskiej, po jednej i drugiej stronie były urwiska, jedno nazywało się Boses, a drugie Senne. ⁵ Pierwsze urwisko wznosi się stromo, naprzeciw Mikmas, drugie zaś po stronie południowej naprzeciw Geba(1 Sm 14, 4-5).

 

Opis śmiałego przedsięwzięcia Jonatana, moż­na dopiero wyjaśnić po dokładniej­szym rozeznaniu się w terenie. Mapa topograficzna terenu ukazuje owe wzgórza i wąwozy. Jonatan, znajdujący się bliżej Mikmas na wzgórzu Tell el-Miriam, widział dobrze, co się dzieje w obozie filistyńskim. Odległość jedne­go wzgórza od drugiego wynosiła za­ledwie ok. 1 km. Saul, oddzielony od syna dwoma parowami, Wadi Mesa i Wadi el-Medineh, był wprawdzie bardziej bezpieczny, ale również mniej się orientował w tym, co się działo w Mikmas. Podczas gdy Saul zajmował się układaniem ogólnego planu działania i był przerażony prze­wagą wroga, Jonatan podjął decyzję szybką i odważną: postanowił ude­rzyć znienacka na straże nieprzy­jaciela. Przedsięwzięcie nie było łatwe, gdyż Mikmas, choć położone niedaleko, miało dojście niezwykle trudne. Zresztą uderzenie na obóz filistyński we dwóch było oczywiście nonsensem. Synowi królewskiemu chodziło jedynie o to, aby wywo­łać zamieszanie u wroga przez zaatakowanie straży. Straże te, choć nieliczne, stanowiły jednak zaporę trudną do przebycia. Zajmując nie­dostępne strażnice zbudowane na ska­łach, Filistyni byli panami całej doli­ny. W tym celu Jonatan wraz z giermkiem zeszedł ze wzgórza Tell el-Miriam prawdopodobnie w dolinę Wadi el-Medineh, co osłaniało go od oczu wroga, i postanowił najpierw uporać się z tymi, którzy strzegli przejścia ze strażnicy Boses i Senne. Musiała tam być niewielka grupa żoł­nierzy. Boses i Senne identyfikują uczeni z dwoma niedostępnymi wznie­sieniami skalnymi, na południe od Mikmas i po prawej stronie Wadi el-Medineh, gdzie do dziś istnieją ruiny jakiejś budowli. Na pierwszej płaszczyźnie skalnej zbudowany zo­stał kiedyś półkolisty mur z kamien­nych bloków grubości 4 do 5 m, które trzymają się dość dobrze. Trochę wy­żej jest druga płaszczyzna, gdzie znaj­dują się znów mury bardzo starej bu­dowli w formie prostokąta o wymia­rach 8.50 x 9.50 m, zbudowanej rów­nież z wielkich kamieni, a do dziś wysokiej jeszcze na 2 m. Czy jest to również jakaś dawna strażnica fili­styńska? Cel wzniesienia tej budowli w powiązaniu z obecnością Filistynów, którzy nadzorowali przełęcz, stanowi bardzo interesujące zagadnienie.

⁶ Jonatan powiedział do swego giermka: "Chodź, podejdziemy do straży tych nieobrzezańców. Może Pan uczyni coś dla nas, gdyż dla Pana nie stanowi różnicy ocalić przy pomocy wielu czy niewielu". ⁷ Rzekł na to giermek: "Czyń wszystko, do czego serce cię skłoni. Oto jestem z tobą do twego rozporządzenia". ⁸ Jonatan rzekł: "Teraz obydwaj podejdziemy ku tym mężom i pokażemy się im. ⁹ Gdy odezwą się do nas w ten sposób: Zatrzymajcie się, aż my do was przejdziemy, zatrzymamy się na swoim miejscu i do nich nie pójdziemy. ¹⁰ Jeżeli zawołają: Podejdźcie do nas, pójdziemy wtedy, gdyż Pan oddał ich w nasze ręce. To dla nas znak"(1 Sm 14, 6-9).

 

                 Pójdą w kierun­ku straży filistyńskiej. Jeżeli Jahwe, który wszystko może, dla którego nie ma żadnej różnicy zwyciężać przez wielu czy niewielu żołnierzy, da jakiś znak, zaczną działać. Jakoby zawie­rając układ z Jahwe. Jonatan zakłada, że w wypadku gdy Filistyni polecą się im zatrzymać, będzie to dowodem, że Jahwe każe się im wycofać, jeżeli jednak strażnicy filistyńscy przywo­łają ich do siebie, wtedy będzie to dla nich dzień zwycięstwa. Ilu mogło być żołnierzy filistyńskich w strażni­cy? Tego autor nie podaje. Na pod­stawie relacji w. 14 wnioskować moż­na, że było ich ponad dwudziestu. On sam, w przeciwieństwie do nieobrzezańców zalicza się do ludu Jahwe, dlatego spodziewa się Jego pomocy. Podobnie jak Gedeon z trzy­dziestu ludźmi podjął walkę z Madianitami (Sdz 7, 2-7), jak samotny Samson walczył przeciw wielu Filistynom (Sdz 15, 14 n), tak teraz Jonatan za­mierza uderzyć na straż filistyńską.

¹¹ Ukazali się więc obaj filistyńskiej straży. Filistyni powiedzieli: "Oto Hebrajczycy wychodzący z kryjówek, w których się pochowali". ¹² Ludzie ze straży odezwali się do Jonatana i do jego giermka: "Podejdźcie, coś wam powiemy". Na to rzekł Jonatan do swego giermka: "Pójdź za mną, gdyż Pan oddał ich w ręce Izraela". ¹³ Jonatan wspinał się na rękach i nogach, a giermek szedł za nim. I padali [wrogowie] przed Jonatanem, a giermek idący za nim dobijał ich. ¹⁴ Była to pierwsza klęska, jaką zadał Jonatan i jego giermek: około dwudziestu żołnierzy poległych, na długości około połowy bruzdy morgi pola. ¹⁵ Padł wtedy strach na obóz w polu i na wszystkich ludzi: załoga i oddziały niszczycielskie były również przerażone. Zadrżała ziemia, wywołując strach największy.¹⁶ Wywiadowcy Saula w Gibea Beniamina spostrzegli, że tłum się rozpierzchnął, uciekając na wszystkie strony(1 Sm 14, 11-16).

 

Wraz z giermkiem ukazał się, więc strażnikom, którzy uznali, że Izraelici, wyczerpani, wy­chodzą już ze swych kryjówek, i po­stanowili się tymi dwoma zabawić. Zgodnie z przewidywaniami, pewni siebie, wezwali dwóch śmiałków, aby im rzekomo coś powiedzieć. Wtedy Jonatan wyruszył w kierunku strażni­cy drogą stromą i trudną: szedł rze­czywiście na nogach i rękach. Kiedy jednak wydostał się na wierzch, ude­rzył na wrogów, którzy nie byli na to przygotowani. Zaskoczenie było tak wielkie, że dwaj Izraelici położyli tru­pem dwudziestu ludzi. Pierwsze ude­rzenie zadawał Jonatan, giermek zaś dobijał tylko oszołomionych. Odważ­nemu młodzieńcowi ułatwiała zadanie szczupłość terenu, na którym znajdo­wali się Filistyni. Szybka pomoc są­siednich straży nie mogła nadejść. W. 15 brzmi: „Wszystek lud był prze­rażony; cała ziemia drżała” tu oczy­wiście w znaczeniu moralnym (2 Sm 22, 8; Am 8, 8; Iz 5, 25; J1 2, 10; Ps 77, 19). Autor pragnie przez to wyrazić, że nastąpiło coś szczególnego: jakiś strach nadzwy­czajny, który mógł wywołać tylko Bóg (por. Médébielle, dz. cyt., 403).

¹⁷ Wtedy Saul odezwał się do ludu, który był przy nim: "Przyjrzyjcie się uważnie, kto od nas odszedł". Dokonali przeglądu i brakowało Jonatana i jego giermka.(1 Sm 14, 17)

 

Wraz z Saulem znajdowała się na wzgórzu Gibea jego straż („trzymający straż”, „czuwają­cy”, „wypatrujący w terenie”), która z obowiązku i z obawy o własne bezpieczeństwo miała na oku to, co się dzia­ło wśród nieprzyjaciół. Nic więc dziw­nego, że strażnicy dostrzegli jakieś walki w miejscach, gdzie się znajdo­wała warta filistyńska, jak również zauważyli jakieś poruszenie wśród tych Filistynów, którzy zajmowali wzgórze Mikmas. Saul natychmiast uświadomił sobie, że ktoś z jego do­wódców zaczął działać na własną rę­kę; sam bowiem nie wydawał żadne­go rozkazu w tym względzie. Tym­czasem skutek tej niezaplanowanej przez króla akcji był niezwykły (por. w. 16): „i oto przerażenie”, nic więc dziwnego, że Filistyni ucie­kali to tu, to tam. Saul zarządził prze­gląd wojsk, w czasie, którego przeko­nał się, że brak było Jonatana i jego giermka.

 

¹⁸ Saul powiedział do Achiasza: "Przynieś efod!" Efod był bowiem w tym czasie u synów Izraela. ¹⁹ Kiedy Saul mówił jeszcze do kapłana, wrzawa wzmogła się w obozie filistyńskim. Saul odezwał się wtedy do kapłana: "Cofnij rękę!"(1 Sm 14, 18-19)

 

Widząc taki obrót sprawy Saul postanowił wkroczyć w akcję. Zanim jednak do tego doszło, usiłował radzić się Boga. W tym celu dał roz­kaz kapłanowi Achiaszowi, aby przy­niósł efod (wg LXX). Wyraz tu zastosowano w znaczeniu: zasięgnąć rady w efodzie (por. 23, 9; 30. 7). Achiasz starał się natychmiast pomóc królowi i wyciągnął rękę ku efodowi. Jednak i wtedy nie doczekał się król ujaw­nienia woli Bożej. Zniecierpliwiony wrzawą powstałą w bitwie kazał od­stąpić od obrzędu i rzucił się w wir walki, gdzie już wcześniej zmagali się żołnierze dowodzeni przez Jonatana. Saul wydał okrzyk bojowy — wajj-izza‘eq Sa’ul. Jest tu wojskowy termin techniczny, wywodzący się ze staroaramejskiego za‘ag

 

²⁰ Saul i wszyscy ludzie, którzy byli przy nim, zebrali się i udali na pole bitwy, a oto [tam] jeden skierował miecz przeciw drugiemu. Popłoch był bardzo wielki. ²¹ Także Hebrajczycy, którzy przebywali już dawno wśród Filistynów i przyszli z nimi do obozu, przeszli również do Izraelitów, którzy byli z Saulem i Jonatanem. ²² Wszyscy też mężowie Izraela, którzy skryli się na górze Efraima, słysząc, że Filistyni uciekają, również przyłączyli się do swoich w walce. ²³ Tak to Pan w tym dniu wybawił Izraelitów. Bitwa przeniosła się do Bet-Awen(1 Sm 14, 20-23).

 

Okrzyk bojowy zmobilizował do walki tych wszystkich, którzy byli z Saulem; skupili się oni wokół króla i udali na teren walki. Wal­ka odbywała się teraz już na te­renie Mikmas, gdzie znajdowało się największe zgrupowanie wojsk fili­styńskich. Zaskoczenie stało się po­wodem wielkiego zamieszania, czego następstwem były poważne straty w szeregach wroga.

Sukces Izraelitów sprawił, że powrócili do nich również ci, któ­rzy sprzedali się w niewolę filistyń­ską — haju (lub hehaju) k^e’etmól — tj. Izraelici współpracujący z Filisty­nami (por. Dawid na służbie u Akisza; 1 Sm 27 n); oni nazwani zostali Hebrajczykami (ha‘ibrim). Taką nazwą oznaczono właśnie tych, którzy odda­wali się w dobrowolną niewolę (Wj 21, 2; Pwt 15, 12 n). Możliwe jednak, że owi ha‘ibrim nie wywodzili się z Izraelitów, lecz należeli do różnych szczepów, znanych z dokumentów pozabiblijnych, objętych ogólną nazwą Hapiru lub Apiru.

Prócz przymusowych kolaborantów filistyń­skich, jakimi byli Hebrajczycy (Ha­piru — Apiru?), przyłączyli się także ci Izraelici, którzy skryli się w górach efraimskich. Prawdopodobnie chodzi tu o różnego rodzaju zbiegów i dezer­terów wojskowych. Rekrutowali się oni zapewne z ludzi, którzy widząc przeważającą liczbę Filistynów — 600 Izraelitów na 10 tysięcy Filistynów (10 grup bojowych?) — uciekli, prze­rażeni beznadziejnością walki. Szcze­gół ten wskazuje zarazem na nieumie­jętne kierowanie akcją obronną przez Saula. Rozprzężenie i brak dyscypli­ny w wojsku jest przecież podstawą nieszczęścia. Tymczasem to wojsko zwycięża: oto dowód interwencji Bo­żej.

Izraelici puścili się więc w pogoń za nieprzyjacielem, tak że bitwa prze­niosła się aż do Bet-Awen. Nazwa Bet-Awen została zmieniona w LXX (w wyd. Lagardiańskim) oraz w Vê­tus Latina (kodeks Legionensis na marginesie) na Bet-Choron. Archeo­logowie szukają tej miejscowości w odległości 16 km na zachód od terenu obozu, gdzie się rozgrywała walka. Jeżeli Bet-Awen czytać należy Bet-Choron. wtedy wszystko wydaje się jasne: Filistyni zostali wyrzuceni da­leko na zachód i utracili w ten spo­sób wpływy na Izraela, utracili bo­wiem swoje umocnienie w górach efraimskich (por. R. de Vaux, Les livres de Samuel, dz. cyt., 75). I cho­ciaż niejeden raz jeszcze ponowią ata­ki, będzie to raczej akcja o niewiel­kim znaczeniu politycznym.

²⁴ Izraelici utrudzeni byli w tym dniu, tymczasem Saul zaprzysiągł lud, mówiąc: "Przeklęty ten człowiek, który by spożył posiłek przed wieczorem, zanim dokonam pomsty nad mymi wrogami". I żaden z ludzi nie skosztował posiłku.(1 Sm 14, 24)

 

Post jest miły Bogu, jednak zmuszenie wojska do jeszcze jednego wysiłku było ryzykowne. Pokusa za­spokojenia głodu przy najbliższej sposobności okaże się mocniejsza niż przysięga (w. 32). Pierwszą taką po­kusę stanowił miód w lesie, gdzie pszczoły nagromadziły go w dużych ilościach. Na razie nikt nie odważył się skosztować przysmaku, kto słyszał o        zobowiązaniu Saula.

 

²⁵ Tymczasem wszyscy ludzie udali się do lasu. Był zaś miód w tej okolicy. ²⁶ Ludzie weszli do lasu. Miód spływał, nikt jednak nie podniósł ręki swej do ust, gdyż bali się ludzie złożonej przysięgi. ²⁷ Jonatan jednak nie słyszał, jak jego ojciec zobowiązywał lud przysięgą. Sięgnął końcem laski, którą miał w ręku, zanurzył ją w miodowym plastrze i podniósł do ust rękę, a oczy jego nabrały blasku. ²⁸ Odezwał się wtedy pewien człowiek z ludu: "Ojciec twój związał lud przysięgą w słowach: Kto by spożył dziś posiłek, niech będzie przeklęty! A lud był wyczerpany".(1 Sm 14, 25-28)

 

27-30. Jonatan nic nie wiedział o zobowiązaniu, jakie podjął jego ojciec. Kiedy się więc znalazł w lesie, sko­sztował trochę miodu. „Oczy jego na­brały blasku” — dodaje autor, chcąc ukazać, jak Jonatanowi wracały siły dzięki spożyciu niewielkiej ilości mio­du. Ten obrazowy sposób przedsta­wienia powrotu sił znany jest zresztą w Biblii (por. Jb 17, 7; Ps 6, 8). Je­den z żołnierzy zwrócił uwagę Jona­tana na to, że ojciec jego związał wszystkich ślubem postu aż do wie­czora. Fakt ten wskazuje, że król mógł zobowiązać swych podwładnych do zachowania postanowień przezeń uczynionych oraz że przynajmniej ten żołnierz, który doniósł o wydarzeniu, był przekonany o obowiązku zachowa­nia ślubu również przez Jonatana.

 

²⁹ Jonatan odrzekł: "Ojciec mój wtrąca kraj w nieszczęście. Popatrzcie, jak rozjaśniły się moje oczy, dlatego że skosztowałem trochę tego miodu. ³⁰ Och! Gdyby się dzisiaj lud dobrze pożywił łupem, który zdobył na swoich wrogach, z pewnością większa byłaby wtedy klęska Filistynów". ³¹ W owym dniu pobili Filistynów od Mikmas do Ajjalonu, chociaż lud był bardzo wyczerpany(1 Sm 14, 29-31).

 

Wypowiedź Jonatana o potrzebie zadania większej klęski Filistynom wiąże się z tymi wydarzeniami, które miały miejsce na wzgórzach Gilboa (r. 31). Gdyby wykorzystane zostało w pełni zwycięstwo nad Filistynami, nie byłoby późniejszej tragedii

³² Potem lud rzucił się na zdobycz, nabrał owiec, wołów i cielęta, zarzynał je na ziemi i zjadał razem z krwią. ³³ Kiedy zawiadomiono o tym Saula, że lud grzeszy przeciw Panu, że je razem z krwią, ten zawołał: "Dopuszczacie się niewierności. Zatoczcie mi tu zaraz wielki kamień!" ³⁴ Saul powiedział jeszcze: "Idźcie między ludzi, powiedzcie im, aby do mnie każdy przyprowadzał swojego wołu i każdy swego barana: będziecie je zabijać tutaj i będziecie jeść, abyście nie grzeszyli przeciw Panu, jedząc razem z krwią". Spośród całego ludu każdy własnoręcznie przyprowadzał swego wołu, którego miał pod ręką <tej nocy> i tam go zabijał(1 Sm 14, 32-34).

 

                 Pogoń za Filistynami była jednak zakrojona na wielką skalę, skoro wojsko izraelskie dotarło aż do Ajjalon (dziś Jabo), ok. 8 km na po­łudniowy zachód od Bet-Choron. Od Mikmas było więc razem ok. 25 km. Widać z tego, jaką odległość mógł po­konać żołnierz w ciągu jednego dnia. Jak wielką zatem Izraelici ponieść musieli ofiarę, ile kosztowało ich wy­siłku samo zwycięstwo nad armią fili­styńską, a potem pogoń za uciekającymi, gdy równocześnie nie mogli się pożywić. Kiedy wieczorem dowódz­two zgodziło się na zasłużony odpo­czynek, Izrael rzucił się na zdobyczne zwierzęta: zabijano je w pośpiechu i nie czekając na spłynięcie krwi, przyrządzano do jedzenia. W ten spo­sób przekraczano zasadniczy przepis dotyczący zakazu spożywania krwi, gdyż według pojęć ówczesnych była ona siedliskiem życia, stąd też nale­żała jedynie do dawcy życia — Boga (por. Kpł 17, 10-14; Pwt 12, 14-16. 20-25).

 

³⁵ Saul też zbudował ołtarz Panu. Był to pierwszy ołtarz, który zbudował Panu. ³⁶ I rzekł Saul: "Puśćmy się w pogoń za Filistynami nocną porą i nękajmy ich aż do białego rana, nie oszczędzając z nich nikogo". Odpowiedzieli: "Uczyń wszystko, co ci się wydaje słuszne". Kapłan zaś mówił: "Przystąpmy tu do Boga!" ³⁷ Saul pytał się Boga: "Czy mam uderzyć na Filistynów? Czy oddasz ich w ręce Izraela?" Ale On nie dał mu w tym dniu odpowiedzi.(1 Sm 14, 35-37)

 

Postępowanie niedawnych zwycięzców było karygodne. Saul był przerażony tym zachowaniem ludu, choć nie wiadomo, czy uświa­damiał sobie, że on sam był powodem tego przestępstwa. Aby je uniemożli­wić, kazał do środka obozu zatoczyć wielki kamień. Stał się on równo­cześnie pierwszym ołtarzem zbudowa­nym przez Saula dla Jahwe. Na nim złożono ofiarę dziękczynną za zwy­cięstwo; w ten też sposób ołtarz ten pozostał dla potomności jako pomnik odniesionego zwycięstwa (por. Rdz 8, 20; 1 Sm 9, 15). W czasach gdy po­wstawała opowieść o zwycięstwie Jo­natana, ów ołtarz Saula z pewnością jeszcze istniał. Możliwe, że w ogóle całe opowiadanie o bohaterstwie Jo­natana powstało na terenie, gdzie się znajdował wspomniany ołtarz.

 

³⁸ I rzekł Saul: "Wszyscy wodzowie ludu, podejdźcie bliżej, zbadajcie i zobaczcie, na czym polega ten dzisiejszy grzech. ³⁹ Gdyż, na życie Pana, który wybawia naród izraelski [nawet] gdyby się to stało przez Jonatana, mojego syna, to i on musiałby umrzeć". Nikt z ludu na to nie odpowiedział. ⁴⁰ Odezwał się jeszcze Saul do wszystkich Izraelitów: "Wy ustawcie się po jednej stronie, a ja i syn mój po drugiej stronie". Odrzekł na to lud Saulowi: "Uczyń, co ci się wydaje słuszne"(1 Sm 14, 38-40).

 

Wojsko Saula straciło tro­chę czasu na przygotowanie i spoży­cie upragnionej uczty, lecz nie mogło liczyć na dłuższy odpoczynek. Oka­zało się bowiem, że Saul nie zamie­rzał zaprzestać walki, ale planował nękanie nieprzyjaciela także w nocy. Odpowiedź wojska bynajmniej nie jest entuzjastyczna, lecz jest wyrazem rezygnacji, niezaangażowania się oso­bistego: wypowiedź wojowników zna­czy tyle, co zwrot: „rób, jak chcesz”.

Achiasz, wspomnia­ny już w w. 3, poradził Saulowi, żeby przedtem zasięgnął Opinii samego Bo­ga. Z pewnością posłużono się w tym celu efodem, podobnie jak przed roz­poczęciem ataku. Niestety, nie uzy­skano żadnego znaku „w tym dniu”. Wyrażenie hebrajskiebajjóm hahu oznacza, że tego rodzaju milczenie jest czymś nadzwyczajnym. Król bowiem zazwyczaj otrzymuje odpowiedź od Boga w podobnych wypadkach.

Autor wyraźnie zmierza do tego, by w swym opowiadaniu ukazać brak dojrzałości politycznej Saula. Pomija wszystkie szczegóły, jakie mogłyby dać pełny obraz, a sta­ra się zaakcentować te jedynie, które ten brak dojrzałości i rozwagi mogą uwydatnić. Zaklinanie się króla, że nawet swojego syna gotów jest uka­rać, jeżeli stał się on powodem gniewu Bożego, jest wyraźnym przygotowa­niem do tego, co czytamy później w w. 44. Bez wątpienia w opowiadaniu

 

⁴¹ Następnie Saul mówił do Pana: "Boże Izraela, okaż prawdę!" Wylosowani zostali Jonatan i Saul, naród zaś - uwolniony. ⁴² I rzekł Saul: "Rzucajcie losy między mną i synem moim, Jonatanem". I wylosowany został Jonatan.(1 Sm 14, 41-42)

Tak przygotowani, oczekują wszyscy na znak losu, który ujawnić mają urim i tummim. W TH jest krótkie wezwanie Saula do Boga, aby ukazał prawdę.

 

⁴³ Wtedy odezwał się Saul do Jonatana: "Powiedz mi, co uczyniłeś?" Odparł Jonatan: "To prawda, że skosztowałem trochę miodu przy pomocy końca laski, którą miałem w ręce. Oto jestem gotów umrzeć". ⁴⁴ Odpowiedział Saul: "Niech Bóg mi to uczyni i tamto dorzuci, jeżeli nie umrzesz, Jonatanie". ⁴⁵ Jednak lud odezwał się do Saula: "Czy ma umrzeć Jonatan, który był sprawcą tego wielkiego izraelskiego zwycięstwa? Nigdy! Na życie Pana! Ani włos z głowy jego na ziemię nie spadnie. Z Bożą pomocą uczynił to dzisiaj". W ten sposób wyzwolił lud Jonatana, i on nie umarł. ⁴⁶ Saul wstrzymał się od pościgu za Filistynami. Filistyni zaś usunęli się do swych siedzib(1 Sm 14, 43-46).

 

Tak więc los wskazał, że Jonatan jest powodem milczenia Bo­ga w sprawie dalszej walki z Filisty­nami. Syn królewski przyznał, że zła­mał przysięgę Saula, i za to gotów jest umrzeć. Lud jednak wstawił się za bohaterem walki z Filistynami, ja­ko że właśnie przez Jonatana okazał Bóg swoją moc. Niemożliwe więc, aby temu samemu człowiekowi Bóg błogosławił, a równocześnie żądał odeń satysfakcji za popełnione prze­stępstwo. Może raczej należy szukać powodu gdzie indziej ? Autor opisu zdaje się wyraźnie zmierzać do kon­kluzji, iż winnym w tym wypadku jest właśnie sam król. Dowodzi tego zresztą fakt, że król zaniechał osta­tecznie dalszej walki z wrogiem: uwa­żał się bowiem za persona non grata wobec Jahwe.