Archeologia potwierdziła dane Biblii o Omarze, królu Żydów!!

²⁵ Nadab zaś, syn Jeroboama, objął władzę nad Izraelem w drugim roku [panowania] króla judzkiego Asy i dwa lata panował nad Izraelem, ²⁶ czyniąc to, co złe w oczach Pana, idąc drogą swego ojca w jego grzechu, do którego doprowadził Izraela. ²⁷ Basza, syn Achiasza, z rodu Issachara, uknuł spisek przeciw niemu. Basza napadł na niego koło Gibbetonu, będącego we władaniu Filistynów, kiedy Nadab i wojsko całego Izraela oblegali Gibbeton. ²⁸ Wówczas, to jest w trzecim roku [panowania] Asy, króla Judy, Basza zabił go i został w jego miejsce królem. ²⁹ Z chwilą objęcia władzy wymordował cały ród Jeroboama. Nie zostawił z rodu Jeroboama ani jednej żywej duszy, dopóki jej nie wytracił zgodnie z zapowiedzią Pana, którą On wyrzekł przez swego sługę Achiasza z Szilo, ³⁰ z powodu grzechów Jeroboama, który sam zgrzeszył i doprowadził do grzechu Izraela, pobudzając do gniewu Pana, Boga Izraela. ³¹ A czyż pozostałe dzieje Nadaba i wszystko, co uczynił, nie są opisane w Księdze Kronik Królów Izraela? ³² (16)) Również między Asą i królem Izraela, Baszą, trwała wojna w ciągu całego ich życia. (1 Krl 15, 25-32)

 

Bezpośredni następca Jeroboama na tronie Izraela, jego syn Ńadab, był królem-złudzeniem. Wiadomo o nim, że panował dwa lata i został zabity przez Baasę ze szczepu Isachara. Baasa uknuł spisek przeciwko Nadabowi, gdy ten oblegał Gibbeon, miasto szczepu Dana, położone nieco na północ od Gezer, a zajęte przez Filistynów. Tak jak sprzysiężenie Baasy przeciwko własnemu królowi dowodzi, że przykład Jeroboama nie poszedł w królestwie izraelskim w niepamięć, tak pojawienie się na widowni Filistynów (§ 370) potwierdza ogólną sła­bość Hebrajczyków. Razem z Nadabem wymordowano całą jego rodzinę. Był to koniec dynastii Jeroboama.

 

³³ W trzecim roku [panowania] Asy, króla Judy, został królem nad Izraelem w Tirsie syn Achiasza, Basza, na dwadzieścia cztery lata. ³⁴ Czynił on to, co złe w oczach Pana, gdyż szedł drogą Jeroboama w jego grzechu, do którego ten doprowadził Izraela.(1 Krl 15, 33-34)

 

Po zamordowanym wstąpił na tron królobójca Baasa. Zdaje się, że był on mężem walecznym i przedsiębiorczym. Trwał we wrogim nasta­wieniu wobec królestwa Judy (por. 2. Król. 16, 15), co popchnęło go do zawarcia na północy przymierza z Ben-Hadadem I, królem Damaszku.

 

¹⁶ Również między Asą i królem Izraela, Baszą, trwała wojna w ciągu całego ich życia. ¹⁷ Albowiem król Izraela, Basza, wtargnął do Judy i zaczął umacniać Rama, aby nikomu nie dać wychodzić i wchodzić do króla Judy, Asy. ¹⁸ Wobec tego Asa wziął srebro i złoto, pozostałe w skarbcach świątyni Pańskiej i w skarbcach pałacu królewskiego, i powierzywszy je swoim sługom, posłał je król Asa przebywającemu w Damaszku królowi Aramu Ben-Hadadowi, synowi Tabrimona, syna Chezjona, z tymi słowami: ¹⁹ "Trwa przymierze pomiędzy mną a tobą, jak było między moim ojcem a twoim ojcem. Oto posyłam ci podarunek: srebro i złoto. Wyrusz i zerwij swoje przymierze z Baszą, królem Izraela, a wtedy odstąpi ode mnie". ²⁰ Ben-Hadad posłuchał króla Asy i posławszy dowódców swego wojska na miasta izraelskie, napadł na Ijjon i Dan oraz na Abel koło Bet-Maaka, jako też na Kinerot, aż po kraj Neftalego. ²¹ Gdy tylko Basza dowiedział się o tym, zaniechał umacniania Rama i niebawem wrócił do Tirsy. ²² Wtedy król Asa zwołał wszystkich bez wyjątku z Judy, aby zabrali z Rama kamienie i drewno, z którego poprzednio budował Basza. Potem król Asa rozbudował z niego Geba Beniamina oraz Mispa. ²³ A czyż pozostałe dzieje Asy i cała jego działalność oraz wszystko, co uczynił, a także miasta, które zbudował, nie są opisane w Księdze Kronik Królów Judy? Kiedy jednak się zestarzał, zachorował na nogi. ²⁴ W końcu spoczął Asa przy swoich przodkach i został pochowany w Mieście Dawida, swego przodka. A jego syn Jozafat został w jego miejsce królem. (1 Krl 15, 16-24)

 

Wzmocniony tym przymierzem zwrócił swą uwagę na południe, gdzie zdobył miasto Rama i rozpoczął prace nad ufortyfikowaniem go, by w ten sposób zamknąć królestwu judzkiemu dostęp do Izraela. Jednak­że Asa z Judy bogatymi darami zjednał Ben-Hadada dla swojej sprawy: ten najechał północną część Izraela, zajmując wiele miejsco­wości nad Jeziorem Tyberiadzkim. Wskutek tego Baasa zaniechał forty­fikacji Rama, a zostawione przez niego materiały budowlane posłużyły Asie z Judy do ufortyfikowania przeciwko Izraelowi miast Gabaa i Mispah. Po około dwudziestu czterech latach panowania Baasa zmarł śmiercią naturalną (rzecz rzadka wśród monarchów Izraela i zo­stał pochowany w Tirsah.

 

⁷ Ponownie przemówił Pan przez proroka Jehu, syna Chananiego, przeciw Baszy i jego rodowi, z powodu całego zła, jakiego dopuścił się w oczach Pana, drażniąc Go dziełem swoich rąk, jak to czynił ród Jeroboama, a także z powodu wytępienia tego rodu. ⁸ W roku dwudziestym szóstym [panowania] Asy, króla Judy, Ela, syn Baszy, został królem nad Izraelem w Tirsie na dwa lata. ⁹ Jego podwładny Zimri, wódz połowy rydwanów, uknuł spisek przeciw niemu. Kiedy więc oddawał się on pijaństwu w Tirsie, w domu Arsy, zarządcy pałacu w Tirsie, ¹⁰ wtedy Zimri wtargnął i, zadawszy mu cios śmiertelny, został w jego miejsce królem w dwudziestym siódmym roku Asy, króla Judy. ¹¹ Gdy tylko został królem i zasiadł na swym tronie, wybił cały ród Baszy, nie zostawiając mu żadnego chłopca, oraz jego krewnych i przyjaciół. ¹² Wytępił więc Zimri cały ród Baszy zgodnie z zapowiedzią Pana, daną Baszy przez proroka Jehu, ¹³ za wszystkie grzechy Baszy oraz grzechy jego syna Eli, które popełnili i którymi do grzechu doprowadzili Izraela, drażniąc przez to Pana, Boga Izraela, swoimi marnymi bożkami. (1 Krl 16, 7-13)

 

Syn i następca Baasy, Ela, panował tylko parę lat, gdyż spiskowcy pod dowództwem Zimnego zamordowali go w czasie uczty w Tirsah. Zimri zagarnąwszy tron skazał na śmierć — wzorując się na Baasie — wszyst­kich członków panującej dynastii.

 

¹⁵ W roku dwudziestym siódmym [panowania] Asy, króla Judy, Zimri panował w Tirsie siedem dni, dopóki lud obozował pod Gibbetonem, będącym we władaniu Filistynów. ¹⁶ Ale kiedy tylko ów lud obozujący usłyszał wieść: "Zimri uknuł spisek i zabił króla", wtedy cały Izrael, przebywający wówczas w obozie, ogłosił królem wodza wojska izraelskiego, Omriego. ¹⁷ Następnie Omri, a z nim cały Izrael, wyruszył spod Gibbetonu i oblegli Tirsę. ¹⁸ Niebawem, kiedy Zimri zobaczył, że miasto zostało zdobyte, wówczas wszedł do baszty pałacu królewskiego i podpalił nad sobą pałac królewski i wskutek tego zmarł ¹⁹ z powodu swoich grzechów, których dopuścił się, czyniąc to, co złe w oczach Pana, idąc drogą Jeroboama w grzechu, do którego doprowadził on Izraela. ²⁰ A czyż pozostałe dzieje Zimriego oraz jego spisek, który uknuł, nie są opisane w Księdze Kronik Królów Izraela? (1 Krl 16, 15-20)

 

Ale i Zimri panował zaledwie siedem dni, gdyż w tym czasie znowu toczyły się działania wojenne koło Gibbeton, a Omri, dowódca wojsk nieprzyjacielskich, przybył z armią obiegać w Tirsah nowego króla. Zwątpiwszy o możliwościach wygranej Zimri — wzorem innych monarchów wschodnich — podpalił pałac królewski, znajdując śmierć w płomieniach.

 

²¹ Wówczas lud izraelski podzielił się. Połowa chciała obwołać królem Tibniego, syna Ginata, a połowa była za Omrim. ²² Jednak ten lud, który był za Omrim, przemógł ów lud, który był za Tibnim, synem Ginata. Wskutek tego Tibni zginął, a zaczął królować Omri. ²³ W roku trzydziestym pierwszym [panowania] Asy, króla Judy, Omri objął władzę nad Izraelem na dwanaście lat. W Tirsie królował sześć lat. ²⁴ Potem kupił od Szemera za dwa talenty srebra górę Szomron. Następnie zabudował tę górę, i miasto, które zbudował, nazwał od imienia Szemera, właściciela tej góry - Samaria. (1 Krl 16, 21-24)

 

Nowa dynastia (czwarta), której założycielem był Omri lub Omar(w Wulgacie: Amri) panowała prawie pół wieku i złożyła dowody zdolności i energii.

Po zajęciu Tirsah wojsko Omriego obwołało go królem. Partyku­laryzm szczepów próbował i tym razem dojść do głosu. Dowiadujemy się, że przeciw Omriemu wystąpił niejaki Tibni, syn Ginata, być może wysunięty przez szczep Efraima i inne, podczas gdy Omri był praw­dopodobnie ze szczepu Isachana, podobnie jak Baasa. Jednakże po czte­rech latach Tibni znikł z widowni, a Omri szczęśliwie utrzymał się na tronie.

Początkowo Omri, tak jak jego poprzednicy, przebywał w Tirsah, ale w szóstym roku swego panowania, gdy uwolnił się od rywala, podjął decyzję o doniosłym znaczeniu, dobrze świadczącą o jego wojskowej i politycznej przenikliwości. Kupił mianowicie za dwa talenty srebra wzgórze i zbudował na nim swoją nową stolicę, którą od imienia sprze­dawcy nazwano Samarią (§ 84). Miejsce zostało wybrane bardzo szczę­śliwie; wzgórze nadawało się doskonale na punkt obronny w razie oblę­żenia, jak tego później dowiódł długi opór, z którym broniono miasta przeciw Syryjczykom, a potem Asyryjczykom. Niewątpliwie ten krok Omriego nie był wypadkiem odosobnionym, lecz częścią szerszej akcji o charakterze polityczno-wojskowym, o której Biblia nie wspomina; uzu­pełniły ją natomiast częściowo dokumenty pozabiblijne.

Ale co bardzo ciekawe wykopaliska potwierdziły, że w II połowie IX stulecia Tirsha nie była rozbudowana, co mogło być spowodowane właśnie przeniesieniem stolicy do Samarii.

Król zapałcił 2 talenty srebra, więc około 80 kg kruszcu.

 

²⁵ Omri również czynił to, co złe w oczach Pana; a nawet stał się gorszym od wszystkich swoich poprzedników, ²⁶ idąc drogą Jeroboama, syna Nebata, w jego grzechu, do których doprowadził on Izraela, drażniąc swymi marnymi bożkami Pana, Boga Izraela. ²⁷ A czyż pozostałe dzieje Omriego oraz wszystko, co zdziałał, i jego działalność nie są opisane w Księdze Kronik Królów Izraela? ²⁸ Omri spoczął przy swoich przodkach i został pochowany w Samarii. Jego syn Achab został w jego miejsce królem. (1 Krl 16, 25-28)

 

Omri zyskał sobie dobre imię u ościennych narodów. W napisach asyryjskich Adad-nirariego III , Tiglat-pilesera III i Sargona królestwo izraelskie nazywa się „krajem Omriego” albo „krajem domu Omriego”. Co więcej, nawet na „Czarnym Obelisku” Salmanassara III znajduje się zastosowane do Jehu określenie „z domu Omriego”, podczas gdy w rzeczywistości Jehu zapoczątkował nową dynastię po obaleniu dynastii Omriego.

 Asyryjczycy mieli dla niego uznanie tak jako dla założyciela Samarii, jak i dla wielkiego wo­jownika. Jest jednak prawdopodobne, że Omri przezornie posłał dobro­wolną daninę Aszur-nasir-palowi II, w chwili gdy ten dotarłszy do Morza Śródziemnego otrzymał daninę od Tyru, którego Omri był serdecznym przyjacielem.

Wiadomo następnie ze steli Meszy, że Omri panował nad zie­mią Moabu (wiersze 4—5) i zajął z niej okręg Medeby (wiersze 7—8); z innego źródła można nadto wnioskować, że nałożył na króla Meszę haracz (por. 2 Król. 3, 4). Z Etbaalem, królem Tyru, utrzymywał Omri przyjazne stosunki, datujące się już od czasów Dawida i Salomona.

Podobnie jak w stosunkach Salomona z dworem faraona, lak i tu ze względów politycznych doszło do małżeństwa między Achabem, synem Omriego, i Jezabel, córką Etbaala. Nie tak pomyślnie natomiast układały się stosunki z Aramajczykami. Z przypadkowej wzmianki (por. 1 Król. 20, 34) można się dowiedzieć, że Omri — z pewnością na skutek przegranej wojny — musiał ustąpić Ben-Hadadowi I z Damaszku kilka miast, między nimi prawdopodobnie Ramot w Galaadzie (por. 1 Król. 22, 3), a nadto pozwolić zwycięzcy na budowę w obrębie Samarii spe­cjalnych dzielnic dla kupców aramajskich. Były to jakby „wolne porty”, bardzo dogodne dla kupców damasceńskich i ich handlu z wybrzeżem śródziemnomorskim, lecz szkodliwe i upokarzające dla Samarii. Z kró­lestwem judzkim stosunki znacznie się polepszyły. Opowiadanie biblijne nie tylko nie wspomina o wzajemnej wrogości w tym okresie, lecz stwierdza, że za następcy Omriego, Achaba, kwitła między obu państwami prawdziwa przyjaźń, wzmocniona jeszcze małżeństwem Atalii; przyjaźń ta musiała być przygotowana już w czasach Omriego. Ogólnie biorąc, w ciągu dwunastu lat swego panowania był Omri jednym z naj­bardziej czynnych i pełnych inicjatywy monarchów Izraela.

Nie dziwi zarzut, jaki ze stanowiska religijnego czyni Biblia Omriemu: że szedł wiernie drogą Jeroboama (por. 1 Król. 16, 26). Roz­wój stosunków z zagranicą i przewaga polityki o charakterze coraz bar­dziej „laickim’' musiały sprzyjać synkretyzmowi, zapoczątkowanemu już przez Jeroboama.

1.       Ja jestem Mesza, syn Kemoszkan, król Moabu, Da-

 

2.       ibonita. Mój ojciec panował nad Moabem trzydzieści lat i ja panowa-

 

3.       łem po moim ojcu; i zbudowałem tę bamah  Kemoszowi w Kerihoh, bamah oca-

 

4.       lenia; gdyż wyratował mnie od wszystkich napastników (?) i dał mi zwycięstwo nad wszystkimi moimi nieprzyjaciółmi. Omr-

 

5  i był królem Izraela i uciskał Moab przez wiele dni, ponieważ zagniewał się Kemosz na zie

6 mię swoją. I po nim nastąpił syn jego; i on także rzekł: Ujarzmię Moab! — W dniach moich rzekł on [tak],

 

7 ale ja zwyciężyłem nad nim i nad jego domem, i Izrael zginął zgubą wieczną. Omri zajął [krai-]

 

8.       nę Medeby i pozostawał (Izrael) w niej w dniach jego i w połowie dni syna (lub: synów) jego; czterdzieści lat; lecz [przebywał?]

 

9.       w niej Kemosz w dniach moich. I zbudowałem Baal Meon, i uczyniłem w nim staw; i zbu[dowałem]

 

10.     Kirjaton. I lud Gada pozostawał w ziemi Atarot od dawna, i zbudował dla siebie król

 

11.     Izraela Atarot; ale ja walczyłem przeciwko miastu i zdobyłem je, i zabiłem wszystek naród

 

12.     miasta: widowisko dla Kemosza i Moabu! I zabrałem stamtąd ołtarz jego Dod  i za-

 

13.     niosłem go przed oblicze Kemośza w Kerijjot; i osiedliłem w niej ludzi Saronu i ludzi

 

14. Maharot. I rzekł mi Kemosz: Idź, zajmij Nebo (walcząc) przeciwko Izraelowi! I po-

 

15.     szedłem nocą, i walczyłem przeciwko niemu od świtu aż do południa. I zdo-

 

16.     byłem je; i wymordowałem wszystkich w nim: siedem tysięcy [mężów i chłopców] i niewiasty, i [dziew-]

 

17.     częta, i niewolnice; ponieważ Astarte-Kemoszowi przyrzekłem cherem na nich. I wziąłem stamtąd [sprzę-]

 

18.     ty Jahwe i zaniosłem je przed oblicze Kemosza. I król Izraela zbudował

 

19.     Jahas, i przebywał w nim w czasie swej wojny ze mną; i Kemosz wypędził go sprzed oblicza mego.

20. Wziąłem z Moabu 200 mężów, wszystkich jego wodzów i poprowadziłem ich przeciwko Jahas i zdobyłem je.

21 by przyłączyć je do Daibon. Zbudowałem Kerihoh, mur z drzew i mur

22 Ofel.

 

LIT: Kruszyński J: Pismo Święte Starego Testamentu, KUL, Lublin, 1938

http://www.biblestudytools.com/commentaries/jamieson-fausset-brown/2-samuel/2-samuel-6.html

Łach S: Pismo Święte Starego Testamentu, Pallotinum, W-wa, 1973

Łach B:Pismo Święte Starego Testamentu, Księgi 1-2 Królów, Pallotinum, Poznań, 2007

Smolikowski P Bóg w historii, Gutenberg Print, W-wa, 1995

Ricciotti G., Dawne Dzieje Izraela, Pax, w-wa 1956