1 Mężczyzna zbliżył się do swej żony Ewy. A ona poczęła i urodziła Kaina, i rzekła: "Otrzymałam mężczyznę od Pana". 2 A potem urodziła jeszcze Abla, jego brata. (Rdz 4, 1-2)
Ze względu jednak na ścisłe powiązanie relacji biblijnej o Kainie i Ablu z poprzednią relacją o Adamie, pierwszym człowieku na ziemi, należy przyjąć za bardzo prawdopodobne, że autor biblijny pisząc ha'adam, rozumiał przez to słowo pierwszego człowieka na ziemi, to jest Adama. Tak też rozumieli to słowo tłumacze LXX i św. Hieronim. Na to też wskazuje i imię żony „człowieka” — Ewa, które jest imieniem pierwszej niewiasty (Rdz 3, 20.
W przeciwstawieniu do LXX, Sym i Vg TM zaznacza, że Ewa raduje się z urodzenia ('is) mężczyzny, a nie z urodzenia (adam) człowieka. Lekcja TM wydaje się być bardziej uzasadniona, bo zrodzenie mężczyzny niezawodnie mogło wywołać u Ewy szczególnie wielką radość, gdyż mogło napawać ją ufnością, że nowo narodzony mężczyzna przyniesie zbawienie, zapowiedziane przez Jahwe w raju (Rdz 3, 15). Każda matka izraelska cieszyła się szczególnie, gdy zrodziła mężczyznę (Hb 3, 3; 1 Sm 1, 11. 20; 4, 20; Rdz 16, 11 n); Na podstawie radosnego okrzyku Ewy można też przypuszczać, że Kain był jej pierworodnym synem. Radość bowiem z urodzenia pierwszego syna była u Hebrajczyków przysłowiowa (Jr 20, 15).
Syna swego nazwała Ewa Kainem, uzasadniając nadanie takiego imienia pokrewieństwem tego wyrazu z qanah. Miałoby zatem to imię oznaczać właściciela. Ogół jednak komentatorów uważa takie tłumaczenie, opierające się na pokrewieństwie dźwięków obu wyrażeń, za tłumaczenie ludowe. Wyraz Kain jest użyty w 2 Krl 21, 16 i oznacza dzidę, w językach zaś akkadyjskim, arabskim, nabatejskim oznacza rzemieślnika obrabiającego metale, kowala.
Odmiennie niż to było przy Kainie autor biblijny nie podaje znaczenia imienia Abel (hebr. Hebel). Być może, imię to jest identyczne z akkadyjskim wyrazem aplu, oznaczającym syna. Jest jeszcze więcej prawdopodobne. że imię to jest równoznaczne z biblijnym wyrazem hebel, który oznacza: proch, nicość, marność (Iz 57, 13; Ps 61, 10; Hb 7, 16; Ekl 1, 2). Mieściłoby to imię niejako zapowiedź przedwczesnej śmierci Abla.
Abel był pasterzem trzód, a Kain uprawiał rolę. 3 Gdy po niejakim czasie Kain składał dla Pana w ofierze płody roli, 4 zaś Abel składał również pierwociny ze swej trzody i z ich tłuszczu, Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; 5 na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć. Smuciło to Kaina bardzo i chodził z ponurą twarzą. (Rdz 4, 3-5)
Hebrajczykom wydawało się rzeczą samo przez się jasną, że już pierwsi ludzie składali ofiary Jahwe. Jak bowiem nie ma ludzi bez religii, tak też nie ma religii bez ofiary. Było też dla nich rzeczą oczywistą, że bóstwu winno się składać w ofierze to, co ktoś posiadał najlepszego: rolnik płody ziemi, a pasterz najlepsze ze swych trzód i zwierząt. Do najlepszych zaś (jak zresztą i u ludzi) należały pierworodne (pierwsza siła swych rodzicieli, por. Wj 34, 19). Z rozmaitych zaś części zwierzęcia do najlepszych należał tłuszcz. Te szczegółowe przepisy o ofiarach zostały przeniesione w czasy najdawniejsze.
Pan wejrzał…..Jeśli ktoś cieszy się podarunkiem, to mu się przypatruje. Jeśli zaś nie cieszy się podarunkiem, to mu się nie przypatruje.
Słuszność mają najnowsi egzegeci którzy dopatrują się jedynej przyczyny przyjęcia lub odrzucenia ofiar obu braci w wolnej woli Jahwe. Idea ta jest silnie wyrażona w Wj (33, 19) w słowach Jahwe do Mojżesza: „Okazuję łaskę, komu jestem łaskawy, i czynię miłosierdzie, 
komu chcę je okazać”. W liście do Rzymian (9, 15) cytuje te słowa św. Paweł, aby na przykładzie Jakuba 1 Ezawa okazać wolność Bożą w rozdawnictwie swych łask.
6 Pan zapytał Kaina: "Dlaczego jesteś smutny i dlaczego twarz twoja jest ponura? 7 Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować". (Rdz 4, 6-7)
Ojcowska ta przestroga miała na celu wskazać zagrożonemu Kainowi drogę powrotu. Widać z tego, że Kain mimo odrzucenia jego ofiary przez Jahwe sam nie byłby odrzucony.
E. König, sądzi, że grzech w tym wierszu jest porównany zgodnie z Rdz 3, 15 do dzikiego zwierzęcia, leżącego (robes) u bram ludzkiego serca i czyhającego, aby się doń wedrzeć (por. 1 P 5, 8). Zwierzę to miało symbolizować demona na podobieństwo węża rajskiego. Ma na to wskazywać podobny rdzeń hebrajskiego wyrazu robes i akkadyjskiego utug-rabiszu demon. Proponuje on taki przekład omawianej części w. 7b: Jeśli źle działać będziesz, to grzech — demon przy bramie, i jego skłonność będzie przeciw tobie, ale ty musisz nad nim panować. G. Closen (dz. cyt., 247 n; por. J. Smit, Serpens aut daemonium (Gen. 4, 71, Romae 1951) przytacza cały szereg tekstów klasycznych z Mezopotamii, gdzie jest także mowa o demonie utug-rabiszu przy bramie. Wskazywać mają one możliwą zależność biblijnego wyrażenia robes lappetah od tych tekstów.
W tym ujęciu autor biblijny zapożyczyłby obraz z akkadyjskiego utug-rabiszu, aby określić grożące niebezpieczeństwo. Mielibyśmy tu przykład głębokiej teologicznej przemiany znaczenia mezopotamskiej wiary w demony w duchu nauki objawionej o Bogu, człowieku i grzechu. Grzech jest prawdziwym utug-rabiszu, który usiłuje napaść człowieka, by go podbić pod swą władzę. Człowiek winien jednak panować nad grzechem przy pomocy tetib, tj. dobrego działania, starania się o dobrą wewnętrzną dyspozycję. Ta obrona przed grzechem jest wybawieniem człowieka co ma być zawarte w słowie se'et, tj. podniesiesz. To tłumaczenie okazuje, jak znakomitą ideę grzechu zawiera w. 7.
Cylkow pisze, że Jahwe mówi, że jeżeli się poprawisz pierwszeństwo pozostanie twoim, a jeżeli nie to nie tylko pozbawisz się pierwszeństwa, ale zostaniesz sługą, podwładnym grzechu.
8 Rzekł Kain do Abla, brata swego: "Chodźmy na pole". A gdy byli na polu, Kain rzucił się na swego brata Abla i zabił go. 9 Wtedy Bóg zapytał Kaina: "Gdzie jest brat twój, Abel?" On odpowiedział: "Nie wiem. Czyż jestem stróżem brata mego?" 10 Rzekł Bóg: "Cóżeś uczynił? Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi! (Rdz 4, 8-10)
Czasy Kaina to czasy miast i wsi. Kain, chcąc zamordować Abla, mówi 
do niego: „wyjdźmy w pole” (4, 8), gdyż nie chce mieć świadków swego morderstwa, lęka się, aby mordowany Abel krzykiem swoim nie przywołał obrońców. Ziemia tedy w czasach Kaina wydaje się być już zamiesz
kała. Jest bardzo możliwe, że Kain wyprowadza Abla poza miejsce, gdzie mieszkali inni ich bracia, aby go niepostrzeżenie zabić. Można więc przy- jąć, że Kain lęka się po dokonaniu mordu zemsty ze strony swych braci.
Jahwe przesłuchuje Kaina, chcąc go skłonić do wyznania swej winy i zapytuje: „Co uczyniłeś?” Słowa te wyrażają w ludzki sposób przerażenie Boże.
Kain w prostacki żart obraca pytanie Jahwe. Rewolta przeciw Bogu czyni postępy. Jeszcze Adam i Ewa starali się po grzechu w raju usprawiedliwić, Kain już zaprzecza zuchwale swej winy; jest nie tylko głuchy, ale zatwardziały na głos Bożego miłosierdzia.
11 Bądź więc teraz przeklęty na tej roli, która rozwarła swą paszczę, aby wchłonąć krew brata twego, przelaną przez ciebie. 12 Gdy rolę tę będziesz uprawiał, nie da ci już ona więcej plonu. Tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi!" (Rdz 4, 11-12)
Trup zabitego Abla wprawdzie został pogrzebany, ale krew rozlana, siedziba życia, krzyczy do Jahwe i woła do nieba o karę dla Kaina. So'aqim użyte w l. mn. wyrażają wołanie poszczególnych kropli rozlanej krwi, by Jahwe sam zadośćuczynił prawu zemsty (por. analogiczną historię Nabota: 1 Krl 21). Kaina dotyka przekleństwo Boże, pierwsze przekleństwo, jakie Bóg wypowiedział do ludzi. Kain zasłużył przez swój czyn na śmierć, jednak nie śmierć będzie jego losem, ale nędzne 
życie. Kain uprawiał rolę, a teraz został przepędzony daleko od ziemi. Ziemia matka odmówi pokarmu Kainowi. Już nie tylko ciernie i osty rodzić będzie, ale nie będzie chciała dostarczyć bratobójcy żadnego pożywienia. Co więcej, nie będzie chciała dłużej nosić tego, który jej dał się napić krwi braterskiej (por. Lb 35, 33; Kpł 18, 25). Kain będzie bez ziemi, bez ojczyzny, tułaczem i zbiegiem.
13 Kain rzekł do Pana: "Zbyt wielka jest kara moja, abym mógł ją znieść. 14 Skoro mnie teraz wypędzasz z tej roli, i mam się ukrywać przed tobą, i być tułaczem i zbiegiem na ziemi, każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić!" (Rdz 4, 13-14)
W słowach Kaina, że Jahwe odrzuca go od swego oblicza, mieści się powszechne u Izraelitów przekonanie, że Jahwe mieszka w szczególniejszy sposób na pewnych miejscach (por. 1 Krl 8, 29; Jon 1, 3; 2 Krl 5, 15) i jest przede wszystkim Panem Kanaanu, jak demon Azazel jest panem pustyni (Kpł 16, 7-10).
15 Ale Pan mu powiedział: "O, nie! Ktokolwiek by zabił Kaina, siedmiokrotną pomstę poniesie!"
Jest to jedynie wyrażenie przenośne dla wypowiedzenia surowej kary. Liczba siedem jest tu liczbą pełności, całkowitości.
Dał też Pan znamię Kainowi, aby go nie zabił, ktokolwiek go spotka.16 Po czym Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu. (Rdz 4, 16)
Najprawdopodobniej Jahwe wycisnął na ciele Kaina jakiś znak. Tatuowanie należało do religii innych 
ludów, także Semitów (H. Gunkel, dz. cyt., 46). Wspominają o tym na wielu miejscach księgi biblijne (Ez 9, 4; Iz 44, 5; Kpł 19, 28; Pwt 14, 1; Obj 13, 16; 14, 9; Gal 6, 13). Z kontekstu to tylko jest pewne, że znak dany Kainowi był znakiem łaski, nie przekleństwa. Miał on na celu chronić Kaina przed słuszną zemstą. Znak ten to jakby zapowiedź mojżeszowego prawa azylu. Chroniony tym znakiem Kain wycofał się sprzed oblicza Jah
we i opuścił krainę Eden i sąsiadujące 
z nią okolice, i zamieszkał (waneseb) na wschód od Edenu. Te słowa opisu biblijnego nie stoją w sprzeczności ze słowami Jahwe, skazującego Kaina na życie tułacze. Nowa bowiem ojczyzna Kaina, ziemia Nod, ma nazwę symboliczną (hebr. nod błądzić) i oznacza ogólnie kraj, zamieszkanie tych, którzy wędrują i błądzą.
Lit Pismo Św. Starego Testamentu- Ks. Łach, Pallottinum, Poznań 1962
Cylkow I.,: Księga Rodzaju, Bereszit
Komentarze